a/ definicja
Małoletni, który ukończył 13 lat posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Ważność dokonanej przez niego czynności prawnej zależy od jej potwierdzenia przez przedstawiciela ustawowego (art. 17 kc) Zgoda przedstawiciela ustawowego może być wyrażona: przed zawarciem umowy, jednocześnie z jej zawarciem albo dopiero po jej zawarciu. Zakres wymaganej zgody obejmuje czynności: rozporządzające (prowadzą one bezpośrednio do przeniesienia, obciążenia, ograniczenia lub zniesienia prawa) oraz zobowiązujące (tzn. takie, których skutkiem jest zobowiązanie się podmiotu dokonującego czynności do spełnienia określonego świadczenia). Uzyskanie przez małoletniego ograniczonej zdolności do czynności prawnych i w konsekwencji możliwości samodzielnego zaciągania zobowiązań i dokonywania rozporządzeń za zgodą przedstawiciela ustawowego, nie wyklucza jednak bezpośredniego dokonywania wymienionych czynności w imieniu dziecka przez tego przedstawiciela. (zob. J. Ignatowicz, M. Nazar, Prawo rodzinne, Warszawa 2006, s. 375).
b/ czynności prawne, które małoletni powyżej 13 lat może dokonywać samodzielnie:
- przyjęcie darowizny nieobciążonej poleceniem (nie jest czynnością rozporządzającą ani zobowiązującą)
- dokonanie aktów przebaczenia o których mowa w art. 899, 930 i 1010 kc (nie jest czynnością rozporządzającą ani zobowiązującą)
- złożenia oświadczenia woli (nie jest czynnością rozporządzającą ani zobowiązującą)
- dysponowanie własnym zarobkiem (art. 21 kc). W doktrynie i judykaturze istnieje jednak spór co do zakresu pojęcia "zarobek": czy ujmować go szeroko- jako wszelkie formy wynagrodzenia, płatne w pieniądzu lub w naturze, czy też wąsko- jako wynagrodzenie o pracę w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy.
- dysponowanie przedmiotami oddanymi przez przedstawiciela ustawowego do swobodnego użytku (art. 22 kc).
- zawieranie umów, należących do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego (art. 20 kc). Dokonywać tego typu czynności prawnych mogą również dzieci poniżej 13 roku życia
2. prawo do informacji medycznej i wyrażanie zgody na leczenie- 16 lat.
1/ prawo do informacji medycznej
Zgodnie z Ustawą o zawodach lekarza i lekarza dentysty lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi, który ukończył 16 lat przystępnej informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu. Pacjentowi, który nie ukończył 16 lat, lekarz udziela informacji w zakresie i formie potrzebnej do prawidłowego przebiegu procesu diagnostycznego lub terapeutycznego i wysłuchuje jego zdania. Jeżeli pacjent nie ukończył 16 lat lub jest nieprzytomny bądź niezdolny do zrozumienia znaczenia informacji, lekarz udziela informacji przedstawicielowi ustawowemu, a w razie jego braku lub gdy porozumienie się z nim jest niemożliwe - opiekunowi faktycznemu pacjenta (art.31 ust.5-7)
2/ wyrażanie zgody na leczenie- ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty na wszystkie sprawy związane z leczeniem wymaga zgody małoletniego pacjenta, który ukończył 16 lat oraz jego przedstawiciela ustawowego.Wymóg podwójnej zgody obejmuje:
- przeprowadzenie badania lub udzielenie innych świadczeń zdrowotnych (art.32 ust.2 i 5) Jeżeli małoletni, który ukończył 16 lat, sprzeciwia się
czynnościom medycznym, poza zgodą jego przedstawiciela ustawowego lub
opiekuna faktycznego wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego. (art.32 ust.6).
- przeprowadzenie przez lekarza zabiegu operacyjnego, albo zastosowanie metody leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko dla pacjenta (art.34 ust.4). Jeżeli przedstawiciel ustawowy pacjenta
małoletniego nie zgadza się na wykonanie przez lekarza wymienionych w tym przepisie czynności, a są one niezbędne dla usunięcia niebezpieczeństwa utraty
przez pacjenta życia lub ciężkiego uszkodzenia ciała bądź ciężkiego rozstroju
zdrowia, lekarz może wykonać te czynności po uzyskaniu zgody sądu
opiekuńczego. (art.34 ust.6).
- udział małoletniego w eksperymencie medycznym. Jeżeli małoletni nie ukończył 16 lat i jest w stanie z rozeznaniem wypowiedzieć opinię w sprawie swego uczestnictwa w eksperymencie, konieczna jest także jego pisemna zgoda (art.25 ust.2).
- udział małoletniego w eksperymencie medycznym. Jeżeli małoletni nie ukończył 16 lat i jest w stanie z rozeznaniem wypowiedzieć opinię w sprawie swego uczestnictwa w eksperymencie, konieczna jest także jego pisemna zgoda (art.25 ust.2).
3/ regulacje odrębne
Wymienione przepisy stanowią lex specialis w stosunku do ogólnej zasady współdecydowania o własnym leczeniu przez pacjenta, który ukończył 16 lat:
- zgodnie z przepisami art.12 ust.3 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów pobranie szpiku lub komórek krwiotwórczych krwi obwodowej od małoletniego może być dokonane za zgodą przedstawiciela ustawowego po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego. W przypadku zaś, gdy dawcą szpiku jest małoletni, który ukończył 13 lat, wymagana jest także jego zgoda
- art. 4a ustawy ust.4 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży przewiduje, iż do przerwania ciąży wymagana jest pisemna zgoda kobiety. W przypadku małoletniej wymagana jest pisemna zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Jeśli małoletnia ukończyła 13 lat, oprócz zgody przedstawiciela ustawowego, wymagana jest również pisemna zgoda tej osoby. W przypadku zaś małoletniej poniżej 13 lat, oprócz zgody przedstawiciela ustawowego wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego, a małoletnia ma prawo do wyrażenia własnej opinii
- art.306 kpc przewiduje, że pobranie krwi w celu jej badania może nastąpić tylko za zgodą osoby, której krew ma być pobrana, a jeżeli osoba ta nie ukończyła 13 lat, za zgodą jej przedstawiciela ustawowego
Wymienione przepisy stanowią lex specialis w stosunku do ogólnej zasady współdecydowania o własnym leczeniu przez pacjenta, który ukończył 16 lat:
- zgodnie z przepisami art.12 ust.3 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów pobranie szpiku lub komórek krwiotwórczych krwi obwodowej od małoletniego może być dokonane za zgodą przedstawiciela ustawowego po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego. W przypadku zaś, gdy dawcą szpiku jest małoletni, który ukończył 13 lat, wymagana jest także jego zgoda
- art. 4a ustawy ust.4 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży przewiduje, iż do przerwania ciąży wymagana jest pisemna zgoda kobiety. W przypadku małoletniej wymagana jest pisemna zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Jeśli małoletnia ukończyła 13 lat, oprócz zgody przedstawiciela ustawowego, wymagana jest również pisemna zgoda tej osoby. W przypadku zaś małoletniej poniżej 13 lat, oprócz zgody przedstawiciela ustawowego wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego, a małoletnia ma prawo do wyrażenia własnej opinii
- art.306 kpc przewiduje, że pobranie krwi w celu jej badania może nastąpić tylko za zgodą osoby, której krew ma być pobrana, a jeżeli osoba ta nie ukończyła 13 lat, za zgodą jej przedstawiciela ustawowego
3. Samodzielne zawarcie umowy o pracę- 16 lat (art.22 ust.3 kodeksu pracy)
1/ uprawnienia pracownika, który ukończył 16 lat a nie ukończył 18 lat (pracownik młodociany), związane z kreowaniem stosunku pracy:
- zgodnie z art.22 ust.3 kp osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych (w tym pracownik młodociany) może bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku. Jednakże gdy stosunek pracy sprzeciwia się dobru tej osoby, przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego może stosunek pracy rozwiązać.
Na podstawie wymienionego przepisu, uprawnienia pracownika młodocianego obejmują:
a/ samodzielne nawiązanie stosunku pracy (zawarcie umowy o pracę) oraz
b/ dokonywanie czynności prawnych, dotyczących stosunku pracy, do których można zaliczyć
- wykonywanie wszystkich zadań pracownika mieszczących się w zakresie wykonywanej pracy
- samodzielne dochodzenie roszczeń przed sądami pracy: osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność procesową w sprawach, wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie (art.65 ust.2 kpc)
2/ ograniczenia w zatrudnieniu pracownika młodocianego;
a/ związane z rodzajem wykonywanej pracy
- umowa o pracę z pracownikiem młodocianym zawierana jest przede wszystkim w celu przygotowania zawodowego
- młodociany, w celu innym niż przygotowanie zawodowe, może być zatrudniony jedynie przy wykonywaniu prac lekkich
b/ związane z czasem pracy
- tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin. W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 2 godzin (art.2002 ust.2)
- wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu (art.2002 ust.3)
- czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę
- czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę
- jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy
- młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej
4. Członkostwo w stowarzyszeniach, bez zgody rodziców- 16 lat (art.3 prawa o stowarzyszeniach)
- prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i nie pozbawionym praw publicznych
- małoletni w wieku od 16 do 18 lat, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mogą należeć do stowarzyszeń i korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tym że w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych.
- małoletni poniżej 16 lat mogą, za zgodą przedstawicieli ustawowych, należeć do stowarzyszeń według zasad określonych w ich statutach, bez prawa udziału w głosowaniu na walnych zebraniach członków oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia. Jeżeli jednak jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza wyłącznie małoletnich, mogą oni wybierać i być wybierani do władz tej jednostki.
7. Inne prawa osób niepełnoletnich:
1/ wyrażanie zgody na zmianę nazwiska, a niekiedy także imienia- 13 lat (art.88-90 i art.122 ust.2 i 3 KRO oraz art.8 ust.2 ustawy z 17.10.2008 r. o zmianie imienia i nazwiska)
2/ wyrażanie zgody na własne przysposobienie- 13 lat (art.118 ust.1 KRO)
3/ złożenie oświadczenia koniecznego do uznania ojcostwa- 16 lat (art.77 ust.1 KRO). Można przyjąć, że w tym zakresie osoby te uzyskują pełną zdolność do czynności prawnych (w art.22 KC ustawodawca podkreślił to wprost. W tym też zakresie przysługuje im zdolność procesowa (art.65 ust.2 KPC. Mają też one zdolność do podejmowania czynności w postępowaniu nieprocesowym prowadzonym w sprawach rodzinnych i opiekuńczych dotyczących tych osób (art.573 KPC)
1/ uprawnienia pracownika, który ukończył 16 lat a nie ukończył 18 lat (pracownik młodociany), związane z kreowaniem stosunku pracy:
- zgodnie z art.22 ust.3 kp osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych (w tym pracownik młodociany) może bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku. Jednakże gdy stosunek pracy sprzeciwia się dobru tej osoby, przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego może stosunek pracy rozwiązać.
Na podstawie wymienionego przepisu, uprawnienia pracownika młodocianego obejmują:
a/ samodzielne nawiązanie stosunku pracy (zawarcie umowy o pracę) oraz
b/ dokonywanie czynności prawnych, dotyczących stosunku pracy, do których można zaliczyć
- wykonywanie wszystkich zadań pracownika mieszczących się w zakresie wykonywanej pracy
- samodzielne dochodzenie roszczeń przed sądami pracy: osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność procesową w sprawach, wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie (art.65 ust.2 kpc)
2/ ograniczenia w zatrudnieniu pracownika młodocianego;
a/ związane z rodzajem wykonywanej pracy
- umowa o pracę z pracownikiem młodocianym zawierana jest przede wszystkim w celu przygotowania zawodowego
- młodociany, w celu innym niż przygotowanie zawodowe, może być zatrudniony jedynie przy wykonywaniu prac lekkich
b/ związane z czasem pracy
- tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin. W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 2 godzin (art.2002 ust.2)
- wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu (art.2002 ust.3)
- czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę
- czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę
- jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy
- młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej
4. Członkostwo w stowarzyszeniach, bez zgody rodziców- 16 lat (art.3 prawa o stowarzyszeniach)
- prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i nie pozbawionym praw publicznych
- małoletni w wieku od 16 do 18 lat, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mogą należeć do stowarzyszeń i korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tym że w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych.
- małoletni poniżej 16 lat mogą, za zgodą przedstawicieli ustawowych, należeć do stowarzyszeń według zasad określonych w ich statutach, bez prawa udziału w głosowaniu na walnych zebraniach członków oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia. Jeżeli jednak jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza wyłącznie małoletnich, mogą oni wybierać i być wybierani do władz tej jednostki.
5. Rachunki bankowe dla małoletnich
Zawarcie umowy rachunku bankowego
Rachunek bankowy może być otwarty i prowadzony dla osób małoletnich. Każda osoba małoletnia bez względu na wiek może posiadać rachunek bankowy, czyli być stroną umowy rachunku bankowego. W imieniu osób, które nie ukończyły 13 lat umowę rachunku bankowego mogą z bankiem zawrzeć tylko jej przedstawiciele ustawowi. Osoby pomiędzy 13 a 18 rokiem życia mogą zawrzeć umowę rachunku bankowego za zgodą przedstawicieli ustawowych. Również w tym wypadku przedstawiciele ustawowi mogą zawrzeć umowę bezpośrednio z bankiem w imieniu małoletniego.
Dysponowanie pieniędzmi przez małoletniego posiadacza rachunku
Osoby poniżej 13 lat nie mogą samodzielnie dysponować pieniędzmi zgromadzonymi na swoim rachunku bankowym, ani dokonywać innych czynności związanych z tym rachunkiem. Mogą to robić ich przedstawiciele ustawowi. Natomiast zgodnie z art. 58 prawa bankowego małoletni posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może po ukończeniu 13 lat swobodnie dysponować środkami pieniężnymi zgromadzonymi na tych rachunkach, o ile nie sprzeciwi się temu na piśmie jego przedstawiciel ustawowy. Czyli bank ma obowiązek wykonywać dyspozycje takiego małoletniego posiadacza rachunku do momentu zgłoszenia przez przedstawiciela ustawowego pisemnego sprzeciwu. Może to być sprzeciw generalny dotyczący wszelkich dyspozycji związanych z rachunkiem bankowym albo dotyczyć poszczególnych dyspozycji (ograniczenie kwotowe bądź rodzajowe). Może mieć charakter terminowy albo bezterminowy. Przedstawiciel ustawowy może w każdej chwili cofnąć sprzeciw albo zmienić jego zakres. Małoletni posiadacz rachunku bankowego, który ukończył 13 lat może na powyższych warunkach dysponować pieniędzmi zgromadzonymi na rachunku, pod warunkiem, że nie doprowadzi do powstania zadłużenia na rachunku tzn. tylko w granicach salda dodatniego. W tym celu bank może mu także wydać kartę płatniczą do rachunku. Nie może natomiast składać dyspozycji prowadzących do powstania salda ujemnego (debetu) na rachunku. Do wydania dyspozycji powodujących powstanie salda debetowego miałby prawo tylko wówczas, gdyby stanowiła tak wyraźnie umowa rachunku zawarta za zgodą jego przedstawicieli ustawowych.
Nierzadko osoby pomiędzy 13 a 18 rokiem życia uzyskują już jakieś zarobki np. w sezonie letnim czy w związku z praktykami zawodowymi albo otrzymują od rodziców małe kwoty pieniężne do swobodnego użytku tzw. kieszonkowe. Wówczas zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego – art. 21 k.c. – taki młody człowiek może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej. Ma on także pełną zdolność w zakresie dyspozycji (czynności prawnych), które dotyczą przedmiotów majątkowych (w tym pieniędzy) oddanych mu przez jego przedstawicieli ustawowych do swobodnego użytku (za wyjątkiem czynności prawnych, do których dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego) – art. 22 k.c. Dlatego należy uznać, że małoletni powyżej 13 lat może samodzielnie bez zgody swoich przedstawicieli ustawowych wpłacać na swój rachunek bankowy swoje zarobki oraz kwoty oddane mu do swobodnego użytku. Do takich dyspozycji sprzeciw przedstawiciela ustawowego, o którym wspomniałem powyżej nie znajdzie zastosowania.
Małoletni powyżej 13 roku życia nie może natomiast dokonać dyspozycji na wypadek śmierci środkami pieniężnymi zdeponowanymi na rachunku.
Rachunek bankowy małoletniego a zarząd jego majątkiem
Możliwość dysponowania pieniędzmi na rachunku przez małoletniego obejmuje jedynie czynności wchodzące w zakres zwykłego zarządu jego majątkiem. Dysponowanie rachunkiem małoletniego z przekroczeniem granic zwykłego zarządu wymaga zezwolenia sądu opiekuńczego. Należy bowiem pamiętać, że zgodnie z art. 101 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do czynności przekraczających zwykły zarząd majątkiem dziecka konieczna jest zgoda sądu opiekuńczego, nie mogą ich bowiem samodzielnie dokonać rodzice ani tym bardziej nie wystarcza sama ich zgoda. Brak zezwolenia sądu opiekuńczego skutkuje nieważnością czynności. W praktyce powstaje problem precyzyjnego określenia czy dana dyspozycja związana z rachunkiem jest czynnością zwykłego zarządu czy przekraczającą zwykły zarząd. Żeby wybrnąć z tej sytuacji, banki z reguły w regulaminach lub umowach określają jakie konkretnie dyspozycje uważa się za mieszczą się w granicach zwykłego zarządu. Przykładowo mogą to być np.: dyspozycje dotyczące: otwarcia rachunku, zmiany waluty rachunku, transferów środków pieniężnych na inny rachunek małoletniego, dokonywania wpłat na rachunek, dokonywania wypłat z rachunku nie przekraczające wyznaczanej maksymalnej kwoty. Należy jednak zaznaczyć, iż bank nie może mieć absolutnej pewności, że określona dyspozycja dotycząca rachunku małoletniego posiadacze mieszcząca się w kategorii czynności zaliczonych do zwykłego zarządu nie zostanie w okolicznościach konkretnego przypadku uznana przez sąd opiekuńczy za wykraczającą poza zwykły zarząd. Istnieje zatem ryzyko po stronie banku, że sąd opiekuńczy oceni to inaczej niż bank. Wówczas taka dyspozycja (np. cesja praw z umowy rachunku bankowego, likwidacja wkładu pieniężnego) będzie uznana za dokonaną na rzecz osoby nieuprawnionej na skutek przekroczenia granic zwykłego zarządu. W konsekwencji obciążenie nią rachunku małoletniego może okazać się nieważne.
Rachunek bankowy może być otwarty i prowadzony dla osób małoletnich. Każda osoba małoletnia bez względu na wiek może posiadać rachunek bankowy, czyli być stroną umowy rachunku bankowego. W imieniu osób, które nie ukończyły 13 lat umowę rachunku bankowego mogą z bankiem zawrzeć tylko jej przedstawiciele ustawowi. Osoby pomiędzy 13 a 18 rokiem życia mogą zawrzeć umowę rachunku bankowego za zgodą przedstawicieli ustawowych. Również w tym wypadku przedstawiciele ustawowi mogą zawrzeć umowę bezpośrednio z bankiem w imieniu małoletniego.
Dysponowanie pieniędzmi przez małoletniego posiadacza rachunku
Osoby poniżej 13 lat nie mogą samodzielnie dysponować pieniędzmi zgromadzonymi na swoim rachunku bankowym, ani dokonywać innych czynności związanych z tym rachunkiem. Mogą to robić ich przedstawiciele ustawowi. Natomiast zgodnie z art. 58 prawa bankowego małoletni posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może po ukończeniu 13 lat swobodnie dysponować środkami pieniężnymi zgromadzonymi na tych rachunkach, o ile nie sprzeciwi się temu na piśmie jego przedstawiciel ustawowy. Czyli bank ma obowiązek wykonywać dyspozycje takiego małoletniego posiadacza rachunku do momentu zgłoszenia przez przedstawiciela ustawowego pisemnego sprzeciwu. Może to być sprzeciw generalny dotyczący wszelkich dyspozycji związanych z rachunkiem bankowym albo dotyczyć poszczególnych dyspozycji (ograniczenie kwotowe bądź rodzajowe). Może mieć charakter terminowy albo bezterminowy. Przedstawiciel ustawowy może w każdej chwili cofnąć sprzeciw albo zmienić jego zakres. Małoletni posiadacz rachunku bankowego, który ukończył 13 lat może na powyższych warunkach dysponować pieniędzmi zgromadzonymi na rachunku, pod warunkiem, że nie doprowadzi do powstania zadłużenia na rachunku tzn. tylko w granicach salda dodatniego. W tym celu bank może mu także wydać kartę płatniczą do rachunku. Nie może natomiast składać dyspozycji prowadzących do powstania salda ujemnego (debetu) na rachunku. Do wydania dyspozycji powodujących powstanie salda debetowego miałby prawo tylko wówczas, gdyby stanowiła tak wyraźnie umowa rachunku zawarta za zgodą jego przedstawicieli ustawowych.
Nierzadko osoby pomiędzy 13 a 18 rokiem życia uzyskują już jakieś zarobki np. w sezonie letnim czy w związku z praktykami zawodowymi albo otrzymują od rodziców małe kwoty pieniężne do swobodnego użytku tzw. kieszonkowe. Wówczas zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego – art. 21 k.c. – taki młody człowiek może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej. Ma on także pełną zdolność w zakresie dyspozycji (czynności prawnych), które dotyczą przedmiotów majątkowych (w tym pieniędzy) oddanych mu przez jego przedstawicieli ustawowych do swobodnego użytku (za wyjątkiem czynności prawnych, do których dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego) – art. 22 k.c. Dlatego należy uznać, że małoletni powyżej 13 lat może samodzielnie bez zgody swoich przedstawicieli ustawowych wpłacać na swój rachunek bankowy swoje zarobki oraz kwoty oddane mu do swobodnego użytku. Do takich dyspozycji sprzeciw przedstawiciela ustawowego, o którym wspomniałem powyżej nie znajdzie zastosowania.
Małoletni powyżej 13 roku życia nie może natomiast dokonać dyspozycji na wypadek śmierci środkami pieniężnymi zdeponowanymi na rachunku.
Rachunek bankowy małoletniego a zarząd jego majątkiem
Możliwość dysponowania pieniędzmi na rachunku przez małoletniego obejmuje jedynie czynności wchodzące w zakres zwykłego zarządu jego majątkiem. Dysponowanie rachunkiem małoletniego z przekroczeniem granic zwykłego zarządu wymaga zezwolenia sądu opiekuńczego. Należy bowiem pamiętać, że zgodnie z art. 101 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do czynności przekraczających zwykły zarząd majątkiem dziecka konieczna jest zgoda sądu opiekuńczego, nie mogą ich bowiem samodzielnie dokonać rodzice ani tym bardziej nie wystarcza sama ich zgoda. Brak zezwolenia sądu opiekuńczego skutkuje nieważnością czynności. W praktyce powstaje problem precyzyjnego określenia czy dana dyspozycja związana z rachunkiem jest czynnością zwykłego zarządu czy przekraczającą zwykły zarząd. Żeby wybrnąć z tej sytuacji, banki z reguły w regulaminach lub umowach określają jakie konkretnie dyspozycje uważa się za mieszczą się w granicach zwykłego zarządu. Przykładowo mogą to być np.: dyspozycje dotyczące: otwarcia rachunku, zmiany waluty rachunku, transferów środków pieniężnych na inny rachunek małoletniego, dokonywania wpłat na rachunek, dokonywania wypłat z rachunku nie przekraczające wyznaczanej maksymalnej kwoty. Należy jednak zaznaczyć, iż bank nie może mieć absolutnej pewności, że określona dyspozycja dotycząca rachunku małoletniego posiadacze mieszcząca się w kategorii czynności zaliczonych do zwykłego zarządu nie zostanie w okolicznościach konkretnego przypadku uznana przez sąd opiekuńczy za wykraczającą poza zwykły zarząd. Istnieje zatem ryzyko po stronie banku, że sąd opiekuńczy oceni to inaczej niż bank. Wówczas taka dyspozycja (np. cesja praw z umowy rachunku bankowego, likwidacja wkładu pieniężnego) będzie uznana za dokonaną na rzecz osoby nieuprawnionej na skutek przekroczenia granic zwykłego zarządu. W konsekwencji obciążenie nią rachunku małoletniego może okazać się nieważne.
źródło: http://pieniadzeiprawo.pl/rachunek-bankowy-dla-osoby-maloletniej/
6. Kategorie prawa jazdy- uprawnienia, wymagany wiek (kategorie możliwe do uzyskania przed pełnoletnością)
źródło: https://word.szczecin.pl/egzaminy/kategorie-prawa-jazdy
6. Kategorie prawa jazdy- uprawnienia, wymagany wiek (kategorie możliwe do uzyskania przed pełnoletnością)
kategoria
|
uprawnienia do kierowania
|
wiek
|
AM
|
- motorowerem (pojazd dwu- lub trójkołowy zaopatrzony w
silnik spalinowy o pojemności skokowej nieprzekraczającej 50 cm3 lub w silnik
elektryczny o mocy nie większej niż 4 kW, którego konstrukcja ogranicza prędkość
jazdy do 45 km/h;)
- zespołem pojazdów złożonym z pojazdu o którym mowa w
pierwszym punkcie i przyczepy o masie nieprzekraczającej masy własnej
motocykla i 100 kg.
- czterokołowcem lekkim, którego masa własna nie
przekracza 350 kg
i konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h;
|
14 lat (przed ukończeniem 18 roku życia, konieczna pisemna
zgoda rodziców)
|
A1
|
- motocyklem o pojemności skokowej silnika
nieprzekraczającej 125 cm3, mocy nieprzekraczającej 11 kW i stosunku mocy do
masy własnej nieprzekraczającym 0,1 kW/kg,
- zespołem pojazdów złożonym z pojazdu o którym mowa w
pierwszym punkcie i przyczepy o masie nieprzekraczającej masy własnej
motocykla i 100 kg.
- motocyklem trójkołowy o mocy nieprzekraczającej
15 kW,
- pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM.
|
16 lat (przed ukończeniem 18 roku życia, konieczna pisemna
zgoda rodziców)
|
B1
|
- czterokołowcem (pojazd samochodowy przeznaczony do
przewozu osób lub ładunków, z wyłączeniem samochodu osobowego, ciężarowego i
motocykla, którego masa własna nie przekracza: w przypadku przewozu
rzeczy 550 kg, w
przypadku przewozu osób 400 kg)
- pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM.
|
16 lat (przed ukończeniem 18 roku życia, konieczna pisemna
zgoda rodziców)
|
T
|
- ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym
- zespołem pojazdów złożonym z ciągnika rolniczego z
przyczepą (przyczepami) lub pojazdem wolnobieżnym z
przyczepą (przyczepami),
- pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM;
|
16 lat
|
Uprawnienia wymagane do kierowania rowerem, wózkiem
rowerowym, pojazdem zaprzęgowym
|
||
rower, wózek rowerowy
|
karta rowerowa lub prawo jazdy kategorii AM,
A1, B1 lub T – w
przypadku osób, które nie ukończyły 18 lat;
|
10 lat
17 lat- rower wieloosobowy, wózek rowerowy
|
pojazd zaprzęgowy
|
karta rowerowa lub prawo jazdy kategorii AM,
A1, B1 lub T – w przypadku
osób, które nie ukończyły 18 lat
|
15 lat
|
1/ wyrażanie zgody na zmianę nazwiska, a niekiedy także imienia- 13 lat (art.88-90 i art.122 ust.2 i 3 KRO oraz art.8 ust.2 ustawy z 17.10.2008 r. o zmianie imienia i nazwiska)
2/ wyrażanie zgody na własne przysposobienie- 13 lat (art.118 ust.1 KRO)
3/ złożenie oświadczenia koniecznego do uznania ojcostwa- 16 lat (art.77 ust.1 KRO). Można przyjąć, że w tym zakresie osoby te uzyskują pełną zdolność do czynności prawnych (w art.22 KC ustawodawca podkreślił to wprost. W tym też zakresie przysługuje im zdolność procesowa (art.65 ust.2 KPC. Mają też one zdolność do podejmowania czynności w postępowaniu nieprocesowym prowadzonym w sprawach rodzinnych i opiekuńczych dotyczących tych osób (art.573 KPC)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz