Różnica między społeczeństwem dorosłych a społeczeństwem młodzieży. Normy grupy rówieśniczej- normami społecznymi.

Każda grupa młodzieży z punktu widzenia wszystkich swoich cech jest grupą zamkniętą. Może być- w zależności od relacji, jakie się w niej ukształtują: grupą przemocową, przyjacielską albo pośrednią (łączącą cechy obu grup). Normy rządzące grupą rówieśniczą mają więc charakter społeczny a nie psychologiczny. Główną cechą socjologii nastolatków jest kształtowanie się własnych norm w obrębie grupy, a nie całego społeczeństwa. Normy społeczeństwa dorosłych tworzy natomiast społeczeństwo otwarte.  Oznacza to, iż normy te są wspólne dla ogółu społeczeństwa.  
Każda grupa odznacza się własną tożsamością socjologiczną, zdolność do wytworzenia własnych norm posiada jednak wyłącznie społeczeństwo. Konsekwencją tej zasady jest kompletnie inna budowa struktury społeczeństwa dorosłych i młodzieży- dorośli tworzą społeczeństwo otwarte, natomiast wśród młodzieży odrębnym społeczeństwem jest grupa zamknięta. Grupy zamknięte działające w ramach społeczeństwa dorosłych to: 1/ przymusowe, w których wszyscy członkowie muszą identyfikować się z obowiązującymi w niej normami (w więzieniu, w wojsku), oraz 2/ dobrowolne, w których przynależność zależy od wyboru członków (np. wspólnota parafialna, klub LGBT itp.), przyjacielskie i zwykłe. W grupach  rówieśniczych funkcjonują z kolei: grupy przemocowe, grupy z przemocą rówieśniczą, grupy przyjacielskie oraz pośrednie.

Różnica między grupami przymusowymi (dorosłych) a grupami z przemocą rówieśniczą (młodzieży) sprowadza się do tego, że w grupach przymusowych mechanizm przemocowy kształtuje się na poziomie ogólnosocjologicznym (grupy otwartej). Mechanizm ten określa zasady przemocy oraz kto jej podlega. Przemoc ma zatem charakter nieodwracalny- ofiara swoim działaniem nie może odeprzeć agresji, gdyż jest niejako do niej "naznaczona". Z kolei w grupach z przemocą rówieśniczą mechanizm przemocowy tworzy się na poziomie grupy zamkniętej. W konsekwencji każdy może zostać jej ofiarą bez jakichkolwiek odgórnie ustalonych reguł czy zasad. Do zakończenia przemocy wystarczy jednak przeciwstawienie się jej w każdym dowolnym momencie.

Poza innym sposobem spędzania wolnego czasu, różnice między grupami przyjacielskimi młodzieży i studentów praktycznie nie występują.

Interakcja pośrednia społeczeństwa dorosłych a interakcja bezpośrednia grupy socjologicznej młodzieży.

Poglądy, że  młodzież nie posiada autonomii woli, bo wszystkie decyzje podejmuje pod wpływem grupy rówieśniczej to kolejny przejaw socjologicznego analfabetyzmu. U dorosłych normy moralne ich własnego społeczeństwa kształtowane są w drodze interakcji pośredniej. Powoduje ona z jednej strony mniejszy przymus społeczny dla wielu wzorców zachowań, ale z drugiej- nieświadomość nie tylko ich przyjmowania, ale nawet istnienia. Dorośli oddziałują na siebie, nie wiedząc o tym. Dlatego normy przyjmują również w  sposób bezwiedny. Dorosły często myśli, że jego poglądy wynikają z samodzielnego myślenia, natomiast w rzeczywistości zostały one przejęte od społeczeństwa. Zdarza się, że musi minąć nawet kilkaset lat, żeby społeczeństwo dostrzegło patologię kulturową minionej epoki. Jak wskazują źródła historyczne i odkrycia archeologiczne człowiek żyjący 500-1000 lat temu mimo, iż miał zbliżoną objętość mózgu do człowieka współczesnego, jego porównywalna sprawność intelektualna całymi pokoleniami nie prowadziła do istotnego rozwój kultury. Niewolnictwo, inkwizycja czy rasizm były przez wieki aprobowane społecznie. Jeszcze kilkaset lat temu palono na stosie czarownice i wierzono w boskość ordaliów. Do jakiego stopnia interakcja pośrednia może odbywać się bezrefleksyjnie, świadczy treść mojej pracy. Przemocowość motywacji rodziców oraz represyjność prawie wszystkich form i metod wychowawczych przebiega poza ich świadomością. Odnośnie zaś interakcji bezpośredniej w grupie zamkniętej, której podlega młodzież, jest ona silniejsza, w zakresie odczuwalności ale przez to zauważalna. Interakcja przebiega bezwiednie jedynie w grupie przemocowej W pozostałych jej dostrzegalność sprawia, że członkowie grupy świadomie kształtują własne zachowania społeczne. Bliższa interakcja dokonuje się bowiem między osobami o podobnym charakterze. W przeprowadzonych badaniach dotyczących funkcjonowania grupy rówieśniczej najczęstszą odpowiedzią było „szpanerzy tworzyli własną grupę pozostali ludzie (zawsze lub prawie zawsze) byli sobą i (nigdy lub prawie nigdy) nie szpanowali”. Interakcja może zatem wpływać zarówno destrukcyjnie na relacje (grupa przemocowa), jak i je cementować (grupa przyjacielska). Kształtowanie norm w obrębie grupy zamkniętej, powoduje nie tylko wewnętrzne zróżnicowanie panujących w niej zasad, ale i ogromną dynamikę w zakresie ich zmian. Tam nawet bójka nastolatków może przyczynić się do zakończenia przemocy rówieśniczej i przeobrażenia grupy przemocowej w zwykłą.  

Poza interakcją bezpośrednią własnej grupy rówieśniczej, młodzież, na tej samej zasadzie co dorośli, podlega także interakcji pośredniej jako członkowie narodu, wyznawcy określonej religii itp.

Dorośli jako społeczeństwo otwarte w relacji hierarchicznej z nastolatkami

a/ dorośli

Kryteria hierarchii.

Cały system wychowawczy funkcjonuje w oparciu o prawa hierarchiczne /czynniki hierarchii/. Prawa hierarchiczne nadają dorosłym tożsamość, gdyż są one wspólne wszystkim dorosłym i wyłącznie nim. Dają więc przewagę wiążącą się z wyższością bycia dorosłym nad byciem niepełnoletnim. Do praw hierarchicznych należą: przebywanie w nocy poza domem (zwłaszcza w klubach i dyskotekach), seks, używki (zwłaszcza alkohol) oraz kobiecy ubiór i wygląd u płci żeńskiej. Prawa hierarchiczne służą podporządkowaniu osób niepełnoletnich dorosłym. Dzieje się tak, gdyż gwarantują im władzę w systemie społecznym, realizowaną w indywidualnej relacji wychowawczej. Czynniki hierarchii pełnią zatem podobną rolę do norm społeczeństwa otwartego, realizowanych w grupie dobrowolnej. Emanacją tego podobieństwa jest zupełnie fałszywe (nie mające potwierdzenia w ustawodawstwie) przekonanie rodziców o odpowiedzialności za swoje dzieci wyrażane w nie istniejącym obowiązku nie pozwalania im na nocne wyjście z domu. W odróżnieniu jednak od norm społeczeństwa otwartego, prawa hierarchiczne narzucane są przymusowo nawet rodzicom. Obowiązek rodziców trzymania swoich małoletnich dzieci w nocy pod kluczem jest w związku z tym obowiązkiem hierarchicznym a jego nieprzestrzeganie podlega społecznej sankcji traktowania nieletnich przebywających w porze nocnej na ulicy jak zaniedbane dzieci. W przeciwieństwie zatem do niewolnictwa gdzie niewolnik podlegał wyłącznie Panu, w systemie wychowawczym niepełnoletni znajduje się nie tylko pod władzą hierarchiczną rodziców, ale także społeczeństwa dorosłych. Poprzez udzielaną rodzicom reprymendę, mającą formę stale powtarzanego zdania "co robi nieletni w nocy poza domem", społeczeństwo otwarte dorosłych broni swojej hierarchicznej władzy, karząc ich za naruszenie najważniejszego czynnika, który mu tą władzę zapewnia. W dwóch prawach hierarchicznych (seks, kobiecy ubiór i wygląd u płci żeńskiej) mechanizm prześladowczy społeczeństwa otwartego dorosłych, skierowany jest przeciwko nieletnim. Dorośli w sposób przemocowy bronią wówczas swojej wyłączności do tych zachowań, napiętnując nastolatków, którzy z nich korzystają, m.in poprzez obrażanie lub ośmieszanie ich niedorosłości. W sytuacji zaś złamania przez nieletniego trzeciego czynnika hierarchii (używek), mechanizm prześladowczy koncentruje się na sprzedawcach. O kontroli hierarchicznej w stosunku do poszczególnych czynników hierarchii można przeczytać w punkcie "b" tego tematu, a sposoby obrony przez dorosłych praw hierarchicznych zostały szczegółowo omówione w 2 rozdziale niniejszej pracy.

a. odrębność praw hierarchicznych od niehierarchicznych.

Nie wszystkie prawa, które dorośli chcieliby zarezerwować tylko dla siebie mają charakter hierarchiczny. Od praw niehierarchicznych różni je przede wszystkim cel istnienia. Tylko prawa hierarchiczne służą bowiem utrzymaniu władzy przez dorosłych w systemie społecznym i podporządkowanie im nieletnich. Pozostałe prawa dorośli woleliby zachować dla siebie z innych przyczyn. W odróżnieniu obu rodzajów praw pomaga także reakcja dorosłego w przypadku dowiedzenia się przez niego, że osoba niepełnoletnia się ich podejmuje. Praw hierarchicznych dorośli bronią w sposób przemocowy. Przyznanie nieletnim niektórych pozostałych praw (np. posiadania prawa wyborczego lub prawa jazdy) dorośli także kontestują, ale ich wypowiedzi nie są nacechowane agresją i mają racjonalną argumentację. Różnica między obydwoma kategoriami praw występuje także w stopniu w jakim na ich istnienie ma wpływ aktualne ustawodawstwo. Prawa hierarchiczne istnieją niezależnie od norm prawnych. Z czterech czynników hierarchii ustawodawca dorosłym rezerwuje tylko jeden (alkohol). Pozostałe tworzy wyłącznie społeczeństwo dorosłych. Dorośli zatem zawsze uważają, że powinny posiadać je tylko osoby powyżej 18 roku życia, nawet jeżeli unormowania prawne nie wprowadzają w stosunku do nich wiekowego ograniczenia. Do zachowania praw hierarchicznych przyczynia się państwo, nawet, jeżeli takie działanie jest sprzeczne z prawem przez nie stanowionym. (np. przebywanie w nocy przez nieletnich poza domem jest zgodne z prawem, lecz mimo tego, policja stale odwozi ich do domu). Prawa niehierarchiczne przysługują natomiast dorosłym tylko wtedy, jeżeli ustawodawca przyzna je wyłącznie im. Prawne obniżenie wieku w zakresie korzystania z tych praw powoduje akceptację dorosłych dla ich wcześniejszego wykonywania (np. do 2002 roku 17-latkowie mogli posiadać prawo jazdy i chociaż większość uważała, że samochód powinni móc prowadzić dopiero osoby, które ukończyły 18 lub 21 lat przyznanie tego prawa już od 17 roku życia nie budziło większych kontrowersji). Państwo nie tylko nie utrudnia ani nie umożliwia nabycia tych praw po osiągnięciu wymaganego wieku, ale także zapewnia ich wykonalność niepełnoletnim, jeżeli zostały one im przyznane.

b. kontrola hierarchiczna

Różnica między prawami hierarchicznymi a kontrolą wychowawczą polega na tym, że ustalanie czynników kontroli wychowawczej należy wyłącznie do wychowawców (rodziców, szkoły), natomiast nawet wbrew woli rodziców, prawa hierarchiczne zawsze przysługują tylko dorosłym. Z tego względu kontrolę przestrzegania praw hierarchicznych (kontrolę hierarchiczną ) poza rodzicami, sprawują także państwo i społeczeństwo. Jeżeli kontroli w zakresie prawa hierarchicznego dokonują rodzice, ich kontrola pełni wówczas podwójną funkcję: wychowawczej oraz hierarchicznej,  a czynnik hierarchii staje się również czynnikiem kontroli wychowawczej.

Analizując poszczególne czynniki hierarchii można stwierdzić, że najskuteczniej kontrolowany jest pierwszy z nich (przebywanie w nocy poza domem, głównie w klubach i na dyskotekach),najmniej natomiast drugi (seks). Czynniki: trzeci (używki) i czwarty (kobiecy ubiór i wygląd u płci żeńskiej) należą do średnio skutecznie kontrolowanych. Najskuteczniejszym "kontrolerem" jest rodzic w odniesieniu do dwóch czynników (przebywania w nocy poza domem i seksu), natomiast w odniesieniu do jednego (używek)- państwo. W przypadku czwartego czynnika (ubioru i wyglądu u płci żeńskiej), skuteczność kontroli sprawowana przez rodzica i państwo (szkołę zaliczam do państwa) jest taka sama. W większości przypadków najmniejsze znaczenie ma hierarchiczna obrona własnych praw przez społeczeństwo dorosłych. Inaczej jest jedynie w odniesieniu do pierwszego czynnika (przebywanie w nocy poza domem), gdzie kontrola z jego strony pod względem skuteczności zajmuje drugie miejsce.  

przebywanie w nocy poza domem- kontrola ze strony rodziców polega na zakazywaniu małoletnim dzieciom wychodzenia w nocy z domu, ze strony państwa- na odwożeniu (bezprawnym) nieletnich do domu, a społeczeństwa- na odmowie wstępu osobom niepełnoletnim na dyskoteki i do klubów i wybieraniu przez pełnoletnich klientów na miejsca swojej zabawy takich miejsc, do których nie są wpuszczane osoby poniżej 18 lat, co ma wywrzeć presję na właścicielach pozostałych dyskotek, żeby również i one nie zezwalały na wstęp do nich osób małoletnich. Skuteczność kontroli tego czynnika hierarchii jest największa, z uwagi rodziców. Ponieważ w nocy są oni najczęściej w domu, ich nastoletnie dzieci nie mają możliwości wyjścia z niego bez ich zgody. Niepełnoletniej młodzieży trudno wejść na dyskoteki, a postępowanie dorosłych bojkotujących te z nich, które wpuszczają osoby poniżej 18 lat jeszcze skuteczniej taką możliwość jej blokują. A ze względu na to, że zwykle wychodzi się w nocy, żeby się bawić w klubach i na dyskotekach, niemożliwość wstępu do takich miejsc powoduje, że wyjście staje się bezcelowe, nawet jeżeli nastolatek ma na nie przyzwolenie rodzica.

seks- działanie utrudniające młodzieży uprawiania seksu polega na: zakazywaniu im tego (kontrola ze strony rodziców), sądzeniu za demoralizację wszystkich nieletnich poniżej 15 r.ż podejmujących się współżycia seksualnego i tych nieletnich powyżej 15 lat, którzy podejmują moralnie kontrowersyjne w sferze obyczajowej zachowania np. korzystania z usług prostytutek, jak również sądzenie dorosłych za demoralizację nieletnich, czyli np. za sprzedaż im pism pornograficznych lub świadczenie przez prostytutki usług seksualnych niepełnoletnim klientom (kontrola ze strony państwa). Kontrolę uzupełnia przemoc słowna dorosłych w stosunku do nastolatków uprawiających seks (kontrola ze strony społeczeństwa). Kontrola tego czynnika hierarchii jest najmniej skuteczna, gdyż młodzież uprawia zwykle seks, pod nieobecność rodziców w domu. Państwo też ma ograniczone możliwości wykrywania nieletnich klientów prostytutek, czy ogólnie niepełnoletnich uprawiających seks, dlatego też łatwo jest takiej młodzieży ukryć się przed państwem. Chamskie reakcje słowne dorosłych również nie wpływają na rezygnację nastolatków z seksu.

używki- kontrolę hierarchiczną sprawują głównie rodzice, zakazując swoim dzieciom picia alkoholu oraz państwo, karząc zarówno sprzedawców za sprzedaż alkoholu osobom poniżej 18 lat przez odbieranie im koncesji jak i samych nastolatków przyłapanych na zakupie lub spożywaniu alkoholu, przez wytaczanie im spraw o demoralizację, zwykle kończących się przydzieleniem im dozoru kuratora. Przemoc słowna dorosłych wobec pijących nastolatków (np. że powinni pić mleko zamiast piwa), poza nieprzyjemnym odbiorem emocjonalnym, nie ma wpływu na nastolatków. Skuteczność utrudniania młodzieży konsumpcji alkoholu zwiększyła się w ciągu ostatnich 15 lat. Jeszcze na przełomie stuleci ze względu na powszechne nieprzestrzeganie zakazu sprzedawania alkoholu młodzieży nieletniej, był on dla niej powszechnie dostępny. Dzisiaj po zaostrzeniu warunków kontroli i większą egzekucję zakazu przez samych sprzedawców, młodzieży pozostała głównie możliwość uzyskania alkoholu za pośrednictwem innej osoby (pełnoletniego kolegi lub innego klienta sklepu, który zgodził się na jego zakup dla nieletniego). Nadal jednak w niektórych sklepach nieletni mogą kupić alkohol. Z kolei rodzice rzadko mają możliwość sprzeciwienia się jego piciu przez dzieci, gdyż najczęściej ma ono miejsce w czasie ich nieobecności. Obie te okoliczności osłabiają kontrolę hierarchiczną, sprawiając, że jest ona mniej skuteczna niż czynnika czwartego (ubioru i wyglądu u płci żeńskiej)

ubiór i wygląd u płci żeńskiej- wpływ na sposób ubierania się i wyglądu u dorastających córek mają rodzice i szkoła. Jedni i drudzy często zakazują nastoletnim dziewczętom stosowania makijażu i ubierania się w sposób, upodabniający je fizycznie do dorosłych kobiet. Ten czynnik hierarchii odgrywa najistotniejszą rolę na terenie szkoły, gdyż większość z nich zawiera w swoich regulaminach postanowienia, ustalające sztywne zasady w zakresie dozwolonego ubioru i wyglądu. Dziewczyny niedostosowujące się do nich mają zwykle obniżoną ocenę z zachowania i są częściej odpytywane. Z uwagi na to, że wygląd, w przeciwieństwie do zachowania jest widoczny dla wszystkich i nie jest możliwy do ukrycia, zarówno rodzice jak i szkoła mają pełną możliwość wymuszenia na nastolatkach, żeby przypominały nim dziecko a nie osobę dorosłą. Z drugiej jednak strony wielu rodziców pozwala swoim córkom na kobiecy sposób ubierania się, co powoduje, że skuteczność kontroli tego czynnika hierarchii w skali ogólnospołecznej jest niższa niż czynnika pierwszego (przebywania w nocy poza domem). 
c. rezerwacja praw hierarchicznych (przykład)

Korzystanie z praw hierarchicznych przez dorosłych nigdy nie powoduje obniżenie pozycji hierarchicznej. Gdy członek społeczeństwa dorosłych naraża się na takie konsekwencje (hałasowanie pod wpływem alkoholu),  przed odpowiedzialnością społeczną chroni go kultura masowa. Dlatego temat schlanych meneli robiących z miasta chlew nie jest w ogóle poruszany przez media a osób w stanie upojenia alkoholowego nie pokazuje się w telewizji czy filmach.

przemocowa obrona praw hierarchicznych, wyrażająca się w agresywnym traktowaniu nastolatków naruszających czynniki hierarchii

Jeśli jednak w podobny sposób postępują nastolatkowie, standardy mediów się zupełnie zmieniają. Np. zaalarmowana dziennikarka jednej z gazet z całym impetem opisała rynsztok licealistów w trakcie imprezy połowinkowej. W tekście możemy przeczytać, w którym dokładnie miejscu sali leżeli pijany 17-latek, i gdzie znajdują się okruchy potłuczonego szkła po wypitej przez niego wódce. Tekst okraszony jest komentarzami internautów jaka ta współczesna młodzież jest zła.

wyjaśnienie

Osoby nieletnie korzystające z praw hierarchicznych są nieszanowane. Aby skuteczniej nie dopuścić młodzieży do "własnych praw", dorośli prowadzą przeciwko nastolatkom stałą ogólnospołeczną nagonkę, negatywnie opisującą młodzież, która przed pełnoletnością dopuszcza się zachowań przeznaczonych dla dorosłych. Nagonka ta zawsze odwołuje się do całej populacji nastolatków, a nie tylko jej części używającej "nieswoich" praw, co sprawia ogóle wrażenie jakby z praw hierarchicznych korzystali wszyscy nastolatkowie (mówi się "nastolatki się upijają, a nie "niewielka część nastolatków się upija). Generalizację konkluduje ogólny wniosek, że cała współczesne pokolenie młodzieży jest złe, bo wychowuje się bezstresowo, a za dawniejszych czasów takie rzeczy się nie zdarzały, bo rodzice nie pozwalali im na luz. Stosowana retoryka zwiększa efekt propagandowy, a w efekcie powoduje większe zaszczucie nastolatków, co w zamierzeniu ma prowadzić do skuteczniejszej obrony władzy hierarchicznej. 
Cechy dorosłych jako społeczeństwa otwartego w hierarchicznej relacji z młodzieżą:

1/ normotwórczy charakter społeczeństwa otwartego dorosłych. Normy te przyswajają zarówno jednostki jak i grupy zamknięte

- osoby niepełnoletnie nie mogą stworzyć z dorosłymi jednej grupy zamkniętej, gdyż społeczeństwo otwarte dorosłych wykluczyło ich z integracji

- normy: prawa hierarchiczne /czynniki hierarchii/- przebywanie w nocy poza domem (zwłaszcza w klubach i dyskotekach), seks, używki (zwłaszcza alkohol) oraz ubiór i wygląd u płci żeńskiej. Prawa te pełnią rolę mechanizmu prześladowczego, skierowanego przeciwko nieletnim, którego zadaniem jest ich obrona. Mechanizm prześladowczy tworzy się gdy wymienione prawa są wykonywane przez osoby niepełnoletnie. Dorośli wówczas bronią swoich praw w sposób przemocowy, napiętnując nastolatków, którzy z nich korzystają. Celem praw hierarchicznych jest więc utrzymanie hierarchii społecznej poprzez ich zarezerwowanie dorosłym.

2/ interakcja pośrednia- dzięki interakcji pośredniej ukształtował się kulturowy obraz niepełnoletnich (wzorzec głupiego gimbusa). 

3/ brak struktury organizacyjnej- ogół dorosłych jest społeczeństwem otwartym, na tej samej zasadzie co ogół osób tej samej narodowości czy wyznania. 

4/ selektywny  wybór własnych norm przez członka społeczeństwa otwartego dorosłych- badanie potwierdzające

Nieletni, przyznający się na forach internetowych do uprawiania seksu są obrażani przez dorosłych użytkowników. Hejt jest szczególnie dotkliwy, bo poniża ludzką godność w najintymniejszej sferze życia. W odniesieniu do chłopaka dorośli formułują kpiące uwagi ośmieszające jego męskość („ masz jeszcze za małego”, „ skończysz zanim zaczniesz” itp.). Natomiast dziewczynę obrażają w sposób, nawiązujący do stereotypowo przypisanej kiedyś kobiecie jej roli społecznej („ jesteś dziwką, skoro tak wcześnie zaczynasz”, „ilu chłopakom już dałaś”). Często także w prymitywny sposób podkreślają, że osoba uprawiająca seks jest jeszcze dzieckiem („ masz jeszcze mleko pod nosem”) albo zwracają jej uwagę, że powinna się zająć nauką a nie seksem. Warto się zastanowić kim są usersi, którzy szczególnie przejmują się losem młodzieży i dlaczego w taki sposób okazują swoją troskę. Jak się łatwo domyślić ich opinia na temat seksu nastolatków wynika stąd, że sami, jako nastolatkowie go nie uprawiali. Swoje wyobrażenie uformowali więc pod wpływem własnych przypuszczeń jak seks w tym wieku może wyglądać. Powszechnie wiadomo, że ok. połowa społeczeństwa przechodzi inicjację seksualną przed pełnoletnością. Dla 3/4 z nich jest ona początkiem regularnego współżycia. Oni zaś, w odróżnieniu od hejterów, nie widzą żadnej różnicy między seksem osób niepełnoletnich i dorosłych. Jednak mimo, iż ok. 50% ludzi akceptuje seks przed 18 rokiem życia, na forach udzielają się wyłącznie hejterzy. Dlaczego więc nikt nie broni nastolatków? Okazuje się, że spośród osób nie aprobujących chamskich komentarzy, aż 60% w ogóle ich nie dostrzegło. Hejt natomiast zauważyli praktycznie wszyscy (90%), którzy go popierają. Dzieje się tak, gdyż agresja skierowana w stronę nastolatków ma charakter społeczny i jest przejawem postawy hierarchicznej. Hierarchię tą, tworzą prawa, które dorośli rezerwują wyłącznie sobie. Oprócz seksu, są nimi także: przebywanie w nocy na dyskotece, picie alkoholu i kobiecy wygląd i ubiór u płci żeńskiej. Wymienione prawa dają dorosłym poczucie wyższości nad nieletnimi i zapewniają im władzę w systemie społecznym. Nadają im również tożsamość, dzięki której jednoczą się we wspólnym wyrażaniu swej agresji. Dorośli obrażając nieletnich, podejmujących się zachowań, wyznaczających hierarchię społeczną, bronią więc własnej dorosłości. Pełnoletni internauci, którzy pozytywnie odnoszą się do seksu osób poniżej 18 lat w nie mniejszym stopniu identyfikują się z nią. Jednak ponieważ seks nie jest dla nich wyznacznikiem hierarchii, a jednocześnie nie chcą tej hierarchii rozbijać, nie tylko nie uczestniczą w hejcie, ale nawet nie dostrzegają jego istnienia.

Pytanie brzmiało: Czy spotkałeś(aś) się z sytuacją, że nieletni, którzy na forach internetowych przyznają się do uprawiania seksu są hejtowani przez innych internautów komentarzami: masz jeszcze mleko pod nosem, skończysz zanim zaczniesz itp.?

spotkałe(a)m się z takimi komentarzami; popieram je- może dzięki nim małolaty nie będą uprawiali zbyt wcześnie seksu- 34%

spotkałe(a)m się z takimi komentarzami; potępiam je- są one przejawem zwykłego chamstwa- 25%

nie spotkałe(a)m się z takimi komentarzami; jeżeli jednak się zdarzają popieram je- może dzięki nim małolaty nie będą uprawiali zbyt wcześnie seksu- 3%

nie spotkałe(a)m się z takimi komentarzami; jeżeli jednak się zdarzają potępiam je- są one przejawem zwykłego chamstwa- 36%

Opisaną zależność potwierdziło również podobne badanie przeprowadzone na innym portalu. Różnica między nimi polegała na tym, że pytanie w 2 ankiecie nie dotyczyło poparcia dla hejtu internetowego tylko akceptacji współżycia seksualnego przed 18 rokiem życia. Zmiana merytorycznej treści pytania wynika stąd, że część osób nie aprobujących hejtu internetowego ma uprzedmiotawiające poglądy względem nastolatków tzn. nie wyraża agresji, ale jednocześnie w swojej postawie kieruje się przekonaniem o bezrozumności niepełnoletnich. Ta grupa osób nie popiera słownego obrażania młodzieży z powodu uprawiania przez nich seksu, jednocześnie nie przyznając im prawa do współżycia. W opisanej zależności spośród ankietowanych dostrzegających chamskie komentarze wobec nastolatków (20 osób), seksu przed pełnoletnością nie akceptuje 55% (11 osób), a akceptuje 45% (9 osób). Z kolei ankietowani, którzy nie spotkali się ze zjawiskiem hejtowania młodzieży w internecie z powodu uprawiania przez nich seksu (23 osoby), do sprawy współżycia nastolatków częściej mieli nastawienie pozytywne (13 osób) niż negatywne (10 osób).  

Pytanie brzmiało: Czy spotkałeś(aś) się z sytuacją, że nieletni, którzy na forach internetowych przyznają się do uprawiania seksu są hejtowani przez innych internautów komentarzami: masz jeszcze mleko pod nosem, skończysz zanim zaczniesz itp.? 

spotkałe(a)m się z takimi komentarzami; akceptuję seks osób poniżej 18 roku życia- 21% (9 głosów)

spotkałe(a)m się z takimi komentarzami; nie akceptuję seksu osób poniżej 18 roku życia- 26% (11 głosów)

nie spotkałe(a)m się z takimi komentarzami; akceptuję seks osób poniżej 18 roku życia- 30% (13 głosów)

nie spotkałe(a)m się z takimi komentarzami; nie akceptuję seksu osób poniżej 18 roku życia- 23% (10 głosów)

link do ankiety: https://pl.toluna.com/polls/8465931/Czy-spotka%C5%82e%C5%9B-a%C5%9B-si%C4%99-z-sytuacj%C4%85%2c-%C5%BCe-nieletni%2c-kt%C3%B3rzy-na?mode=results&infog=true

Społeczeństwo otwarte w relacji hierarchicznej, w przeciwieństwie do społeczeństw otwartych funkcjonujących w normalnych warunkach, nie tworzy wielonurtowości. Osoby, posiadające inne poglądy w konkretnej kwestii, ale jednocześnie nie sprzeciwiające się ogólnie panującemu porządkowi społecznemu nie uczestniczą w kształtowaniu kultury. Aby nie destabilizować hierarchii „ukrywają się”- nie prowadzą dyskusji polemicznych w sprawie różnicy występującej między nimi a pozostałymi członkami własnego społeczeństwa, a nawet tej różnicy nie zauważają. Podobnie dzieje się, gdy dyskusja wewnątrz społeczeństwa otwartego zakłóciłaby jego funkcjonowanie. np. bogaci nie bronią się przed zarzutami, że są „złodziejami”.
Dobrowolna samodegradacja
Mimo, iż w społeczeństwie otwartym dorosłych nie funkcjonuje pogląd o równości dzieci i młodzieży z dorosłymi, istnieją pojedynczy dorośli uważający niepełnoletnich za osoby całkowicie równe sobie. Wyrzeczenie się przekonania o swojej przewadze nad nastolatkami ma zatem zawsze wymiar wyłącznie indywidualny. Porzucenie przekonania o własnej wyższości w stosunku do małoletnich jest oczywiście niemile widziane przez ogół dorosłych, gdyż osoby poniżej 18 lat stanowią główne źródło zaspokojenia ich chuci władzy. W systemie totalitaryzmu wychowawczego sankcje społeczne za dobrowolną samodegradację są jednak dużo mniej dolegliwe niż w innych odmianach władzy hierarchicznej. O ile bowiem zajmowanie się handlem przez szlachcica skutkowało utratą szlachectwa, a mężczyźni zajmujący się domem budzą drwiny większości osób płci męskiej, o tyle pozbawienie siebie pozycji hierarchicznej, jaką daje dorosłość nie wiążę się z jakimikolwiek konkretnymi ujemnymi dolegliwościami. Konsekwencją dla dorosłego za obniżenie własnej pozycji społecznej jest jedynie uznanie go za człowieka niedojrzałego emocjonalnie. Ponieważ niedojrzałość nie jest terminem do końca sprecyzowanym i nie łączy się bezpośrednio z intelektem czy osiągnięciami zawodowymi. Wskazuje tylko na ogólny deficyt dorosłości. Niedojrzały emocjonalnie to, w rozumieniu społecznym, ktoś mniej dorosły, jednak ani nie głupszy ani mniej samodzielny od pozostałych dorosłych Niedojrzałość emocjonalna nie odbiera zatem praw hierarchicznych ani innych przywilejów związanych z dorosłością. Dorośli, którzy nie wywyższają się ponad dzieci nie budzą również szyderstw ani nie są obiektem wzgardy. Niewspółmiernie małe obniżenie pozycji społecznej w porównaniu z społeczną rangą dorosłości wynika z permanentności systemu. Władza dorosłych w społeczeństwie jest całkowicie pewna, a młodzież nie potrafi podjąć jakiejkolwiek rywalizacji o nieznaczne chociażby zmniejszenie dysproporcji w posiadanych prawach. Ponieważ dobrowolne odrzucenie władzy hierarchicznej przez pojedyncze jednostki społeczeństwa otwartego dorosłych również nie może w najmniejszym stopniu zachwiać tej przewagi, hierarchiści nie wypracowali szerszych wewnątrzspołecznych mechanizmów przeciwdziałających opisanemu zjawisku. 

b/ młodzież

Młodzież jako całość, w odróżnieniu od społeczeństwa dorosłych nie wytworzyła własnego społeczeństwa otwartego i nie posiada w związku z tym wspólnej tożsamości społecznej. Jej brak powoduje, że ani poszczególni nastolatkowie ani ogół nastolatków nie są zainteresowani sposobem postrzegania ich przez dorosłych, państwo czy system prawny, co doprowadziło ich do tragicznego położenia, którego nawet nie zauważyli. Ponieważ agresja dorosłych stale jest ukierunkowana na nastolatków, z ich strony nieustannie padają jej ofiarą i nie wykazują żadnej potrzeby obrony przed nią, a najczęściej się jej całkowicie podporządkowują. Przejawem tej przemocy jest pozbawienie młodzieży praw, a na co dzień okazywanie jej arogancji i swego poczucia wyższości. System prawny również pozbawił ich prawie wszystkich praw, a te, które mają nie są najczęściej w ogóle przez państwo przestrzegane. Brak osobistego przywiązania do tych praw sprawia, że nastolatek postrzega je w kategoriach potrzeb. Każde ich naruszenie, nawet bezprawne odbiera więc jako niezrealizowaną potrzebę, a nie złamanie jego prawa obywatelskiego. Dlatego też kiedy jest on bezprawnie zatrzymany przez policję tylko za sam fakt przebywania w nocy poza domem, co najwyżej smuci się, że nie mógł pobawić się na dyskotece. Nie będzie jednak próbował na drodze prawnej pociągnąć takiego policjanta do odpowiedzialności dyscyplinarnej z powodu przekroczenia uprawnień. Młodzież nie walczy również o przyznanie im nowych praw, woli natomiast korzystać z nich nielegalnie (np. kupując alkohol w sklepie). Infantylnym przejawem nabycia praw hierarchicznych jest pojawiające się czasami u nastolatka iluzoryczne poczucie dorosłosłości, związane z wypiciem pierwszego piwa czy przejściem inicjacji seksualnej.

Psychologiczne i socjologiczno-prawne uwarunkowania relacji między dorosłymi a niepełnoletnimi

Niechęć dorosłych i młodzieży do wspólnego przebywania ze sobą ma charakter wzajemny i wynika z psychologicznej tożsamości wiekowej. Tożsamość psychologiczna zapewnia identyfikację z własną grupą wiekową na tej samej zasadzie co płeć daje poczucie bycia kobietą lub mężczyzną. Tożsamość psychologiczna sprawia, że dorośli i niepełnoletni postrzegają siebie jako obce sobie grupy socjologiczne. Psychologiczna alienacja powoduje sztywność dorosłych podczas zabawy na dyskotekach z młodzieżą. Skutkiem psychologicznej obcości jest też dziecięca trauma wykorzystania seksualnego. Wszyscy bardzo dobrze wiedzą, że pedofilski kontakt seksualny wywiera bardzo negatywny wpływ na psychikę dziecka. Nikt natomiast nie zdaje sobie sprawy dlaczego on następuje. Traumatycznych następstw pedofilii nie powoduje różnica rozwojowa czy stosowanie przemocy, ale psychologiczna identyfikacja związana z wiekiem. Sama obcość przy zachowaniu równego statusu prawnego utrudniałaby co prawda stworzenie przez dorosłych i młodzież jednej grupy zamkniętej, ale nie uniemożliwiałaby wspólnej relacji społecznej. Całkowite odseparowanie młodzieży od dorosłych uwarunkowane jest więc zarówno psychologiczną obcością do innej grupy jak i społeczno-kulturową degradacją młodzieży. Z kolei spośród przyczyn, kształtujących patologiczną zależność hierarchiczną, podłoże psychologiczne posiada: megalomania-u dorosłych oraz emocjonalne podporządkowania się władzy hierarchicznej- u młodzieży. Bezpośrednio z megalomanii wywodzi się cecha psychologiczna dorosłych, jaką jest hierarchizm. Hierarchizm powoduje nieumiejętność oddzielenia poziomu rozwoju intelektualnego konkretnego człowieka od przydzielonej mu pozycji hierarchicznej, wyznaczonej na podstawie kryterium obiektywnego (niezależnego od jego woli), którym jest na ogół system prawny. Dorośli nie potrafią dokonać indywidualnego zróżnicowania, bo dla nich status prawny z góry określa miejsce w społeczeństwie. Dlatego na podstawie statusu prawnego od razu każdemu przyporządkowują związany z tym miejscem jego indywidualny intelekt. Zgodnie z wynikami Skali Inteligencji Weschlera 16-latek osiąga sprawność umysłową przeciętnego dorosłego człowieka (IQ 101). Dorośli nie przyswoją jednak tych danych, gdyż dla nich wyznacznikiem rozwoju umysłowego każdego 16-latka będzie jego sytuacja prawna, zgodnie z którą nie posiada żadnych praw i jest całkowicie podporządkowany rodzicom. Nabywanie wszystkich praw wraz z pełnoletnością oraz trwające do wieku pełnoletności całkowite podporządkowanie dzieci rodzicom wyrobiło bowiem w dorosłych przekonanie o swojej monstrualnej wyższości nad wszystkimi osobami do 18 roku życia, co wytworzyło szereg zachowań o charakterze przemocowym, będących demonstracją tej wyższości i władzy. Dorośli mają psychologiczną potrzebę szukania trwale gorszych od siebie, ale to system prawny predestynował do takiej roli nastolatków. Cała deprecjacja wychowawcza i kulturowa młodzieży wzięła się więc z zawyżonej granicy pełnoletności, która w ich stronę ukierunkowała hierarchizm dorosłych. Nie tylko w systemie wychowawczym przekonanie o wyższości lub niższości jednych grup społecznych względem innych bierze się z dysproporcji prawnej. Jest tak również w pozostałych systemach hierarchicznych i przemocowych. Uprzywilejowanie w prawach zawsze zatem skutkuje degradacją społeczną grupy gorzej traktowanej i wytworzenie relacji hierarchicznej, w której podziękowaniem za służalczy szacunek słabszego społeczeństwa jest chamska arogancja hierarchistów. W przeciwieństwie więc do uwarunkowanego psychologicznie hierarchizmu, sposób ukształtowania hierarchii w konkretnym społeczeństwie, wyznaczony przez pozycję hierarchiczną jego członków jest wyłączną konsekwencją systemu prawnego. 

podział przyczyn tworzenia się hierarchicznego poczucia wyższości 

Wyższą pozycję hierarchiczną zapewnia status prawny. Uzyskanie obiektywnej przewagi w posiadanych prawach tworzy w hierarchistach przekonanie o swojej równie obiektywnej wyższości intelektualnej, a w przypadku systemu wychowawczego- także wyższości moralnej nad grupą społecznie zdegradowaną. Dysproporcja prawna wytwarza w hierarchistach  poczucie wyższości. Obiektywna wyższość hierarchistów nad grupą dyskryminowaną (podporządkowaną) przejawia się jednak wyłącznie w statusie prawnym, natomiast wszelkie inne pozytywne cechy jak np. intelekt hierarchiści przypisują sobie sami, traktując je również jako obiektywne. Hierarchiści, myląc niekwestionowaną przewagę nadaną im przez prawo z tak samo niepodważalną, chociaż zrodzoną wyłącznie w ich umysłach- przewagą intelektualną, z góry uznają się za lepszych od wszystkich członków społeczeństwa, posiadającego niższą pozycję hierarchiczną. Cała relacja społeczeństwa rządzącego i dyskryminowanego sprowadza się do aroganckiej manifestacji swojej wielkości, przejawianej w agresji słownej, a czasami nawet fizycznej. Opisany mechanizm tworzenia się poczucia wyższości, istnieje we wszystkich systemach hierarchicznych. Ma on także pełne odzwierciedlenie w systemie wychowawczym. Granica pełnoletniości ustalona na 18 lat, daje dorosłym władzę nad niepełnoletnimi: na płaszczyźnie rodzinnej- zagwarantowanej poprzez pełne podporządkowanie prawne dzieci władzy swoich rodziców;  na płaszczyźnie społecznej- utrzymywanej dzięki prawom hierarchicznym. Do obiektywnej przewagi nad młodzieżą, którą dorośli otrzymali od systemu prawnego przypisali własnemu społeczeństwu wyższy poziom intelektualny i moralny. Swoją wyższość intelektualną i moralną dorośli uznają za tak samo obiektywną jak prawną granicę pełnoletniości, uzależniająca przyznanie prawie wszystkich praw od jednego wieku (18 lat). To, że dorośli nie posiadają żadnej prawdziwej przewagi intelektualnej nad 16-letnią młodzieżą, a ich monstrualna pewność w tym zakresie jest jedynie wytworem megalomańskiej psychiki, udowadnia uznawana przez psychologię za najbardziej miarodajną, Skala Inteligencji Wechslera, zgodnie z którą ludzie w wieku 16 lat osiągają sprawność intelektualną przeciętnej dorosłej populacji (IQ=101). Natomiast przypisana dorosłym wraz z pełnoletniością prawną, ich rzekoma przewaga moralna wyznacza im pozycję autorytetu i rolę wychowawcy. Pod szczytną ideą, w zamyśle polegająca na uczeniu zasad i kształtowaniu właściwego charakteru kryje się w rzeczywistości tylko różnie racjonalizowana rodzicielska opresja, będąca demonstracją swojego nieograniczonego prawa władania życiem własnych dzieci.   

Przyczyny tworzące hierarchiczne poczucie wyższości nad grupą o niższej pozycji hierarchicznej (znajdującej się pod władzą hierarchiczną) można podzielić na: obiektywne oraz przypisane przez hierarchistów własnemu społeczeństwu. We wszystkich systemach hierarchicznych przyczyną obiektywną jest system prawny, a cechą przypisaną sobie przez społeczeństwo rządzące, z powodu nadanej mu przewagi prawnej jest wyższy poziom intelektualny. W poszczególnych systemach, do obiektywnie wyższego statusu prawnego, hierarchiści mogą przypisywać inne cechy, kreujące własną manię wielkości, takie jak:  uznawanie wyższości własnej rasy czy narodu (systemy segregacji rasowej i narodowościowej), lub bezwzględna wyższość moralna dorosłych nad dziećmi, wyrażająca się w samej istocie wychowania jako uczenie zasad.
podział przyczyn tworzenia się hierarchicznego poczucia wyższości u dorosłych:
I. przyczyna obiektywna: system prawny- granica wiekowa pełnoletności ustalona na 18 lat
skutki:
- podporządkowanie osób poniżej 18 lat władzy rodzicielskiej
- nabywanie wszystkich praw obywatelskich od 18 roku życia
II. cechy przypisane przez dorosłych sobie samym, z powodu nadanej im przewagi prawnej:
a/ wyższa sprawność intelektualna
skutki:
- deprecjacja społeczno-kulturowa (wizerunek głupiego gimbusa)
- odhumanizowanie przez psychologów: pozbawienie świadomości, autonomii woli, przypisanie wszystkim osobom z góry określonych cech i zachowań (jak robotom lub zwierzętom) m.in uznanie, że niepełnoletni nie są w wstanie podejmować żadnych samodzielnych decyzji i działają zawsze pod wpływem grupy rówieśniczej (pomylenie interakcji przemocowej z rozwojem i przeniesienie jej na wszystkie obszary życia)
- odebranie wolności i prawa decydowania o własnym życiu
b/ wyższy poziom moralny, a w związku z nim przyznanie rodzicom roli autorytetu i wychowawcy 
skutek:

- wszystkie uznawane za wychowawcze metody traktowania dziecka są w rzeczywistości tylko formami okazania przez rodziców swojej władzy i wyższości (o przejawach wyższości rodziców i sposobach ich racjonalizacji, zob. tematy: https://totalitaryzmwychowawczy.blogspot.com/2018/05/zbyt-wysoka-prawna-granica.html i https://totalitaryzmwychowawczy.blogspot.com/2018/03/podzia-przejawow-megalomanii-dorosych_6.html

Przemoc hierarchiczna społeczeństwa otwartego dorosłych wobec młodzieży a przemoc w grupie rówieśniczej

odmiana przemocy	przemoc w grupie socjologicznej młodzieży	przemoc społeczeństwa otwartego dorosłych wobec młodzieży
podłoże	przemocowe	hierarchiczne
sprawca	grupa socjologiczna młodzieży	społeczeństwo dorosłych
ofiara	osoba wykluczona z grupy	niepełnoletni
przyczyna przemocy	dysproporcja siły	dysproporcja praw
forma przemocy	przemoc psychiczna i lekceważenie	pozbawienie wolności i godności, przemoc psychiczna i lekceważenie (wizerunek „głupiego gimbusa”)
mechanizm prześladowczy	zasady panujące wewnątrz grupy	prawa hierarchiczne (czynniki hierarchii)
sposób funkcjonowania mechanizmu prześladowczego	postępowanie w sposób przeciwny do postępowania grupy (osoba jest napiętnowana za nie przyjmowanie zasad grupy)	postępowanie w ten sam sposób jak postępuje społeczeństwo dorosłych (małoletni jest napiętnowany za przyjmowanie czynników hierarchii)
rola mechanizmu prześladowczego	zasady panujące wewnątrz grupy dają poczucie wyższości i utrzymują przewagę między grupą rówieśniczą a osobą wykluczoną z niej	Prawa hierarchiczne dają dorosłym władzę w systemie społecznym oraz trwałą przewagę, realizowaną przez nich w indywidualnej relacji wychowawczej. Przewaga ta wiąże się z wyższością bycia dorosłym nad byciem niepełnoletnim.
mechanizmy wykluczenia z własnej grupy zamkniętej	przewaga przemocowych	tylko degradacyjne
sposób nabywania wzorca postępowania	przez interakcję bezpośrednią grupy rówieśniczej	- przez interakcję pośrednią społeczeństwa otwartego dorosłych - przez ten sam sposób traktowania w dzieciństwie (bycie samemu ofiarą przemocy hierarchicznej dorosłych)
świadomość wyrządzania krzywdy	nie	nie
potrzeba racjonalizacji	nie	tak
potrzeba racjonalizacji przez osobę, od której wzorzec postępowania został przejęty	nie	tak
przejmowanie przez ofiarę roli sprawcy	nie	tak
warunek konieczny do zakończenia przemocy	jeżeli ofiara przestanie być słabsza (przynajmniej raz da odpór przemocy)	jeżeli osoba niepełnoletnia przestanie być gorsza (nabędzie pełnoletność)

Z powyższej analizy wynika, że każda grupa socjologiczna młodzieży jest odrębnym społeczeństwem, zaś dorośli tworzą społeczeństwo. Wytworzyły one te same mechanizmy przemocowe. Przemoc rówieśniczej i hierarchiczna podlegają więc takim samym zasadom. Porównajmy różnice i podobieństwa między przemocą rówieśniczą a przemocą społeczeństwa otwartego dorosłych wobec młodzieży:

1/ W obu odmianach przemocy ich mechanizm prześladowczy zapewnia przewagę między sprawcą a ofiarą. W przemocy rówieśniczej przewaga ta ma charakter nietrwały. Jej celem jest wyłącznie prześladowanie osoby wykluczonej z grupy i kończy się z chwilą, gdy ta osoba zdoła się jej przeciwstawić. Natomiast w przemocy społeczeństwa dorosłych względem nastolatków przewaga jaką dają dorosłym prawa hierarchiczne zapewniają im stałą dominację nad młodzieżą i determinują całokształt relacji między oboma społeczeństwami. Mechanizm prześladowczy wytwarza zatem hierarchię społeczną. Sprawia on, że małoletnim z góry przypisana jest rola bycia gorszymi od dorosłych i nawet przeciwstawienie się przemocy tej roli nie zmieni.

2/ W społeczeństwie dorosłych prześladowanie ma podłoże degradacyjne, natomiast u nastolatków- przemocowe. Degradacyjne wykluczenie z grupy wynika z konkretnej przyczyny (np. uprawiania seksu z 16-latką). Dlatego też ewentualne prześladowanie kogoś wynika właśnie z tej przyczyny. Nawet gdyby osoba prześladowana była wstanie odeprzeć agresję, nie zostałaby przyjęta z powrotem do grupy. W przemocy rówieśniczej ofiara jest zaś dręczona z powodu swej słabości psychicznej. Gnębienie jej za inność stanowi więc tylko wyraz agresji wobec niej, a nie jej przyczynę. Jeśli jest obiektem przemocy, grupa wypomina jej nawet niewielkie odstępstwo od kanonów w niej przyjętych. Gdyby jednak przestała być przedmiotem agresji, jej zachowanie nie podlegałoby już surowej ocenie ze strony grupy, a w przyszłości nawet sama może zostać jej członkiem. Chociaż z większości grup zamkniętych nastolatków wykluczenie ma przyczynę przemocową, czasami ma ono podłoże degradacyjne. Degradacja z grupy nastąpiła w każdej sytuacji, gdy obrona nie przerywa dręczenia. Jeśli odparcie przez ofiarę agresji nie spowoduje końca przemocy, wówczas będzie ona najczęściej dręczona z jednego konkretnego powodu (np. homoseksualizmu).

sposób wykluczenia z grupy	przemocowy	degradacyjny
podłoże	przemocowe	hierarchiczne
społeczeństwo	młodzieży	dorosłych
konkretna przyczyna wykluczenia	nie istnieje	istnieje
możliwość powrotu osoby wykluczonej do grupy	gdy przestanie być słabsza (da odpór agresji)	nie istnieje

3/ Oba typy przemocy różni także ich przyczyna. Przemoc rówieśnicza wynika z dysproporcji siły między grupą a osobą, nie zintegrowaną z nią, natomiast przemoc hierarchiczna- z dysproporcji praw między dorosłymi a niepełnoletnimi, powodującej, że są oni stale traktowani przez dorosłych jako osoby gorsze od nich. Zarówno w przemocy rówieśniczej jak i przemocy hierarchicznej dorosłych agresja społeczna jest kierowana do osoby znajdującej się poza grupą (społeczeństwem). W przemocy rówieśniczej sposób napiętnowania wynika z samego wykluczenia: osoba została wykluczona z grupy, więc jest napiętnowana za postępowanie inne niż grupa (nie ma jej praw). Napiętnowanie jest więc bezpośrednim następstwem wykluczenia. Jego przyczynę stanowi natomiast słabość ofiary. Dalszą zaś konsekwencją pozostawania ofiary poza grupą jest nie posiadanie przez nią jej praw (a właściwie niemożność ich posiadania). Po ponownej integracji z grupą wykluczony rówieśnik od razu więc nabędzie jej prawa (przestanie być prześladowany za postępowanie sprzeczne z zasadami grupy). W przypadku przemocy hierarchicznej dorosłych sytuacja jest odwrotna. Dorośli napiętnują nieletnich z powodu dysproporcji praw między obydwoma społeczeństwami. Odrębna tożsamość wiekowa sprawia, że dorośli nigdy nie będą uważali nastolatków za część swojego społeczeństwa otwartego. Wzajemna psychologiczna obcość jest jednak możliwa do przełamania, jeśli dorośli zaczną szanować młodzież i traktować jak równych sobie ludzi. Odzyskanie utraconego na 200 lat poważania, mogłoby nastąpić dopiero po nabyciu przez młodzież praw dorosłych. Wyrównanie statusu prawnego obu grup stanowi więc bezwzględny warunek ich integracji w grupach zamkniętych. 

rodzaj przemocy	przemoc rówieśnicza	przemoc hierarchiczna społeczeństwa otwartego dorosłych
przyczyna	bycie słabszym	dysproporcja praw
opis przyczyny	ofiara jest słabsza, więc pozostaje poza grupą rówieśniczą; pozostaje poza grupą rówieśniczą, więc nie ma jej praw)	nieletni jest gorszy, bo nie ma praw osób dorosłych; nie ma praw osób dorosłych, więc nigdy nie jest w ich grupie zamkniętej.

4/ Inny jest sposób funkcjonowania mechanizmu prześladowczego. Ofiara przemocy rówieśniczej została wykluczona z grupy, więc jest napiętnowana za postępowanie inne niż grupa. Z kolei nastolatkowie nie należą do społeczeństwa dorosłych, dlatego spotykają się z agresją, gdy nabywają prawa dorosłych. Generalnie jeśli społeczeństwo oczekuje, że osoba powinna być jego członkiem (nastolatek w grupie rówieśników, transseksualista w grupie osób własnej płci), lub takim członkiem była (osoba zdegradowana z grupy), napiętnuje ją za to, że postępuje inaczej niż jego własne społeczeństwo. W sytuacji zaś, gdy osoba jest członkiem innego społeczeństwa (młodzież nie należy do społeczeństwa dorosłych, obcokrajowiec nie należy do narodu), spotyka się z agresją, jeżeli nabywa prawa tego społeczeństwa (nastolatek, który przejmuje czynniki hierarchii, obcokrajowiec, który zabiera pracę rodakom).

rodzaj przemocy	przemoc rówieśnicza	przemoc hierarchiczna społeczeństwa otwartego dorosłych	prześladowanie osób o innej narodowości	prześladowanie transseksualistów	degradacyjne wykluczenie z grupy
sposób napiętnowania	postępowanie w sposób inny niż grupa rówieśnicza	postępowanie w ten sam sposób co społeczeństwo dorosłych	postępowanie w ten sam sposób co naród	postępowanie w sposób inny niż własna płeć	postępowanie w sposób inny niż grupa

5/ Przyczyna przemocy a mechanizm prześladowczy:

A. W przemocy rówieśniczej mechanizm prześladowczy najczęściej jest tylko sposobem napiętnowania, a nie przyczyną przemocy. Ofiara staje się obiektem przemocy, ponieważ nie jest w stanie się przed nią obronić, a nie dlatego że się odróżnia od grupy np. wyglądem zachowaniem- na co wskazywałby mechanizm prześladowczy. Mechanizm prześladowczy nie ma wówczas nic wspólnego z przyczyną prześladowania, gdyż ofiara przemocy może być prześladowana praktycznie za wszystko, a sposób prześladowania jest bardzo zmienny, i w każdej chwili może być wymieniony na dowolnie inny. Przykład: dziewczyna jest obrażana przez rówieśniczki za niemodny styl ubioru. Żeby przeciwdziałać agresji szkoła zasądziła obowiązkowe mundurki. Po wprowadzeniu jednolitych strojów, "koleżanki" nie naśmiewały się już z dziewczyny, za niemodny ubiór (wszystkie chodziły w niemodnym). Zaczęły w związku  z tym ośmieszać ją za rodzaj słuchanej muzyki, słabą grę w siatkówkę i itp. Nie należy zatem dopatrywać się przyczyn przemocy rówieśniczej w nietolerancji, która jest w niej tylko mechanizmem prześladowczym (sposobem obrażania). Z pomylenia mechanizmu prześladowczego z przyczyną przemocy wziął się powszechny w naszej kulturze obraz nietolerancyjnej młodzieży. Prawdziwa nietolerancja w okresie nastoletnim często natomiast wynika z wysokiego krytycyzmu moralnego, polegającego na ostrzejszej niż w wieku dorosłym ocenie kontrowersyjnych zachowań i zjawisk. 
zwalczanie przemocy rówieśniczej pretekstem do przemocy hierarchicznej
Wszystkie dotychczasowe metody zwalczania przemocy rówieśniczej koncentrują się na sposobie napiętnowania, a często wręcz przedmiocie dręczenia. Podejście takie prowadzi do pozbawienia praw wszystkich nastolatków mimo, iż negatywne skutki wielu zachowań ponoszą tylko nieliczni z nich. Zwalczanie przemocy rówieśniczej Psychopatom Własnej Wielkości służy więc za pretekst do stosowania kolejnych represyjnych zakazów, dzięki którym zaspokajają swoją chuć władzy. np. zakaz posiadania telefonów komórkowych obowiązujący wszystkich uczniów w szkole, motywowany ewentualną możliwością nagrania kompromitującego filmu i wrzucenia go do internetu; ustalanie kanonu ubioru dla uczniów z powodu ewentualnego szpanerstwa modnie ubierających się uczennic. Oprócz dania pretekstu do pozbawienia młodzieży praw, przemoc rówieśnicza dorosłym przydaje się- ogółowi społeczeństwa do ponabijania się z "głupoty gimbusów" a psychologom- do stworzenia w oparciu o interakcję przemocową grupy rówieśniczej poglądów pozbawiających młodzież świadomości i autonomii woli- czyli odebrania im godności jako ludzi.
Przemoc rówieśnicza, mimo że powstaje bez udziału dorosłych została przez nich zaadaptowana do realizacji swojej własnej przemocy. Prawdziwą walką z patologią rówieśniczego dręczenia dorośli nie są więc w ogóle zainteresowani, bo nie mają w tym interesu ani celu.  

B. Przemoc hierarchiczna dorosłych ma podłoże degradacyjne. Mechanizm prześladowczy (prawa hierarchiczne) stanowi więc część konkretnej przyczyny przemocy, którą jest ogólny brak wszelkich praw osób niepełnoletnich.

czy odrębne obalenie wszystkich praw hierarchicznych doprowadziłoby do nieświadomego upadku systemu?

Prawa hierarchiczne dają dorosłym władzę w społeczeństwie. System wychowawczy opiera się jednak przede wszystkim na indywidualnej zależności dzieci od rodziców, względnie uczniów od nauczycieli. Jakie przełożenie miałoby więc oddzielne obalenie każdego z praw hierarchicznych na funkcjonowanie systemu wychowawczego? Prawa hierarchiczne mają charakter ogólnospołeczny. Wyznaczają wspólne zasady dla całego systemu; tworzą jego "konstrukcję". Po zniszczeniu "konstrukcji" indywidualna władza wychowawcza nie miałaby na czym się oprzeć. Po obaleniu wszystkich czynników hierarchii, totalitaryzm wychowawczy również więc prawdopodobnie by runął, bo jest zbyt mało elastyczny, żeby wytworzyć nowe kryteria istnienia. W ciągu 200 lat, od momentu powstania w obrębie funkcjonowania nastąpiło właściwie tylko jedno przesunięcie: od lat 60 zmniejszyło się znaczenie kar fizycznych; zastąpiły je prawa hierarchiczne. Dlatego sprzedaż alkoholu niepełnoletnim dozwolona jest w krajach, w których wiek sprzedaży reguluje ustawodawstwo z XIX w. Dzisiaj samoistne przyznanie tego prawa byłoby niemożliwe. Praw hierarchicznych nie dałoby się "wymienić" na inne, gdyż ich nie ma- system wychowawczy nie przyznaje niepełnoletnim żadnych praw. Opresji nie tworzy zależność ekonomiczna, bo jest ona dla nastolatków korzystna. Z kolei zdolność do czynności prawnych też nie jest istotna, bo osoby poniżej 18 lat nie zawierają umów. Zatem po zniszczeniu "konstrukcji", totalitaryzm wychowawczy tak jak nieświadomie istnieje, również nieświadomie by się skończył.

6/ Przemoc rówieśnicza nie wymaga racjonalizacji. Rówieśnicy pytani przez ofiarę, dlaczego postępują względem niej po chamsku odpowiadają najczęściej „a co nam zrobisz”. Zupełnie inaczej jest uzasadniana przemoc hierarchiczna. Posiada ona racjonalizację nierepresyjną. Wychowankowie swoich przejawów megalomanii, których celem jest manifestacja władzy nad dzieckiem, w ogóle nie uważają za przemoc, tylko za metody wychowawcze. Stosując je są zatem przekonani, że działają dla dobra dziecka. Uzasadnienie co do słuszności represyjnie narzuconych zasad i kar przyjmują także niepełnoletni, którzy stając się dorośli ten schemat również powielają. Dlatego system trwa pokoleniami a jego patologia nie zostaje w ogóle dostrzeżona. Racjonalizacja nierepresyjna jest więc wielkim dramatem całego systemu wychowawczego.

7/ Wszystkie zachowania przemocowe względem dziecka/nastolatka są nabywane od innych osób. Ich sprawcy albo sami padli ofiarą przemocy (przemoc hierarchiczna) albo przejęli ją od innych członków własnej grupy społecznej (przemoc rówieśnicza). Powielany jest każdy wzorzec traktowania siebie przez dorosłego z okresu własnego dzieciństwa, bez względu czy się go uznaje za słuszny czy nie. Sprawcy przemocy hierarchicznej nadają swoim agresywnym zachowaniom pozytywną wartość moralną jeżeli osoby, od których je przejęli także uważali takie czyny za właściwe. Rodzice usprawiedliwiają więc względami wychowawczymi wzmożoną kontrolę lub kary o represyjnym charakterze względem swojego dziecka, ponieważ sami kiedy byli dziećmi doświadczyli podobnych zachowań ze strony własnych rodziców uzasadnianych w ten sam sposób. Z kolei przemoc nie racjonalizowana przez sprawcę będzie powielana także bez racjonalizacji. Dzieci wychowane w rodzinach nadużywających alkohol, sami staną się w związku z tym alkoholikami albo alkoholików wybiorą na swoich partnerów życiowych. Inną formą nabywania wzorca postępowania jest interakcja grupy. W ten właśnie sposób przejmowane są zachowania przemocowe w grupie socjologicznej nastolatków. Dlatego wystarczy, żeby tylko jedna w niej osoba przejawiała skłonności sadystyczne wobec kogoś słabszego psychicznie od niej, żeby pozostali członkowie grupy również zaczęli się nad nim znęcać. Przemoc rówieśnicza jest rodzajem przemocy, którego ofiara sama nie powiela. Zatem gdy przestanie być obiektem przemocy, sama nie szuka osób słabszych od siebie, na których ukierunkowują własną przemoc.

Prawa obywatelskie osób niepełnoletnich

1. ograniczona zdolność do czynności prawnych-13 lat
a/ definicja
Małoletni, który ukończył 13 lat posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Ważność dokonanej przez niego czynności prawnej zależy od jej potwierdzenia przez przedstawiciela ustawowego (art. 17 kc) Zgoda przedstawiciela ustawowego może być wyrażona: przed zawarciem umowy, jednocześnie z jej zawarciem albo dopiero po jej zawarciu. Zakres wymaganej zgody obejmuje czynności: rozporządzające (prowadzą one bezpośrednio do przeniesienia, obciążenia, ograniczenia lub zniesienia prawa) oraz zobowiązujące (tzn. takie, których skutkiem jest zobowiązanie się podmiotu dokonującego czynności do spełnienia określonego świadczenia). Uzyskanie przez małoletniego ograniczonej zdolności do czynności prawnych i w konsekwencji możliwości samodzielnego zaciągania zobowiązań i dokonywania rozporządzeń za zgodą przedstawiciela ustawowego, nie wyklucza jednak bezpośredniego dokonywania wymienionych czynności w imieniu dziecka przez tego przedstawiciela. (zob. J. Ignatowicz, M. Nazar, Prawo rodzinne, Warszawa 2006, s. 375).
b/ czynności prawne, które małoletni powyżej 13 lat może dokonywać samodzielnie:
- przyjęcie darowizny nieobciążonej poleceniem (nie jest czynnością rozporządzającą ani zobowiązującą)
- dokonanie aktów przebaczenia o których mowa w art. 899, 930 i 1010 kc (nie jest czynnością rozporządzającą ani zobowiązującą) 
- złożenia oświadczenia woli (nie jest czynnością rozporządzającą ani zobowiązującą)
- dysponowanie własnym zarobkiem (art. 21 kc). W doktrynie i judykaturze istnieje jednak spór co do  zakresu pojęcia "zarobek": czy ujmować go szeroko- jako wszelkie formy wynagrodzenia, płatne w pieniądzu lub w naturze, czy też wąsko- jako wynagrodzenie o pracę w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy.
- dysponowanie przedmiotami oddanymi przez przedstawiciela ustawowego do swobodnego użytku (art. 22 kc).
- zawieranie umów, należących do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego (art. 20 kc). Dokonywać tego typu czynności prawnych mogą również dzieci poniżej 13 roku życia
2. prawo do informacji medycznej i wyrażanie zgody na leczenie- 16 lat.
1/ prawo do informacji medycznej
Zgodnie z Ustawą o zawodach lekarza i lekarza dentysty lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi, który ukończył 16 lat przystępnej informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu. Pacjentowi, który nie ukończył 16 lat, lekarz udziela informacji w zakresie i formie potrzebnej do prawidłowego przebiegu procesu diagnostycznego lub terapeutycznego i wysłuchuje jego zdania. Jeżeli pacjent nie ukończył 16 lat lub jest nieprzytomny bądź niezdolny do zrozumienia znaczenia informacji, lekarz udziela informacji przedstawicielowi ustawowemu, a w razie jego braku lub gdy porozumienie się z nim jest niemożliwe - opiekunowi faktycznemu pacjenta (art.31 ust.5-7)
2/ wyrażanie zgody na leczenie- ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty na wszystkie sprawy związane z leczeniem wymaga zgody małoletniego pacjenta, który ukończył 16 lat oraz jego przedstawiciela ustawowego.Wymóg podwójnej zgody obejmuje:

- przeprowadzenie badania lub udzielenie innych świadczeń zdrowotnych  (art.32 ust.2 i 5) Jeżeli małoletni, który ukończył 16 lat, sprzeciwia się czynnościom medycznym, poza zgodą jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego. (art.32 ust.6).

- przeprowadzenie przez lekarza zabiegu operacyjnego, albo zastosowanie metody leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko dla pacjenta  (art.34 ust.4). Jeżeli przedstawiciel ustawowy pacjenta małoletniego nie zgadza się na wykonanie przez lekarza wymienionych w tym przepisie czynności, a są one niezbędne dla usunięcia niebezpieczeństwa utraty przez pacjenta życia lub ciężkiego uszkodzenia ciała bądź ciężkiego rozstroju zdrowia, lekarz może  wykonać te czynności po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego. (art.34 ust.6).
- udział małoletniego w eksperymencie medycznym. Jeżeli małoletni nie ukończył 16 lat i jest w stanie z rozeznaniem wypowiedzieć opinię w sprawie swego uczestnictwa w eksperymencie, konieczna jest także jego pisemna zgoda (art.25 ust.2).

3/ regulacje odrębne 
Wymienione przepisy stanowią lex specialis w stosunku do ogólnej zasady współdecydowania o własnym leczeniu przez pacjenta, który ukończył 16 lat:
- zgodnie z przepisami art.12 ust.3 ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów pobranie szpiku lub komórek krwiotwórczych krwi obwodowej od małoletniego może być dokonane za zgodą przedstawiciela ustawowego po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego. W przypadku zaś, gdy dawcą szpiku jest małoletni, który ukończył 13 lat, wymagana jest także jego zgoda
- art. 4a ustawy ust.4 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży przewiduje, iż do przerwania ciąży wymagana jest pisemna zgoda kobiety. W przypadku małoletniej wymagana jest pisemna zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Jeśli małoletnia ukończyła 13 lat, oprócz zgody przedstawiciela ustawowego, wymagana jest również pisemna zgoda tej osoby. W przypadku zaś małoletniej poniżej 13 lat, oprócz zgody przedstawiciela ustawowego wymagana jest zgoda sądu opiekuńczego, a małoletnia ma prawo do wyrażenia własnej opinii
- art.306 kpc przewiduje, że pobranie krwi w celu jej badania może nastąpić tylko za zgodą osoby, której krew ma być pobrana, a jeżeli osoba ta nie ukończyła 13 lat, za zgodą jej przedstawiciela ustawowego  

3. Samodzielne zawarcie umowy o pracę- 16 lat (art.22 ust.3 kodeksu pracy)
1/ uprawnienia pracownika, który ukończył 16 lat a nie ukończył 18 lat (pracownik młodociany), związane z kreowaniem stosunku pracy:
- zgodnie z art.22 ust.3 kp osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych (w tym pracownik młodociany) może bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku. Jednakże gdy stosunek pracy sprzeciwia się dobru tej osoby, przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego może stosunek pracy rozwiązać.
Na podstawie wymienionego przepisu, uprawnienia pracownika młodocianego obejmują: 
a/ samodzielne nawiązanie stosunku pracy (zawarcie umowy o pracę) oraz 
b/ dokonywanie czynności prawnych, dotyczących stosunku pracy, do których można zaliczyć
- wykonywanie wszystkich zadań pracownika mieszczących się w zakresie wykonywanej pracy
- samodzielne dochodzenie roszczeń przed sądami pracy: osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność procesową w sprawach, wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie (art.65 ust.2 kpc)
2/ ograniczenia w zatrudnieniu pracownika młodocianego;
a/ związane z rodzajem wykonywanej pracy
- umowa o pracę z pracownikiem młodocianym zawierana jest przede wszystkim w celu przygotowania zawodowego
- młodociany, w celu innym niż przygotowanie zawodowe, może być zatrudniony jedynie przy wykonywaniu prac lekkich
b/ związane z czasem pracy
- tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin. W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 2 godzin (art.2002 ust.2)
- wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu (art.2002 ust.3)
- czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę
- czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę
- jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy
- młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej
4. Członkostwo w stowarzyszeniach, bez zgody rodziców- 16 lat (art.3 prawa o stowarzyszeniach)
- prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i nie pozbawionym praw publicznych
- małoletni w wieku od 16 do 18 lat, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mogą należeć do stowarzyszeń i korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego, z tym że w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych.
- małoletni poniżej 16 lat mogą, za zgodą przedstawicieli ustawowych, należeć do stowarzyszeń według zasad określonych w ich statutach, bez prawa udziału w głosowaniu na walnych zebraniach członków oraz bez korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego do władz stowarzyszenia. Jeżeli jednak jednostka organizacyjna stowarzyszenia zrzesza wyłącznie małoletnich, mogą oni wybierać i być wybierani do władz tej jednostki.

5. Rachunki bankowe dla małoletnich 

Zawarcie umowy rachunku bankowego 
Rachunek bankowy może być otwarty i prowadzony dla osób małoletnich. Każda osoba małoletnia bez względu na wiek może posiadać rachunek bankowy, czyli być stroną umowy rachunku bankowego. W imieniu osób, które nie ukończyły 13 lat umowę rachunku bankowego mogą z bankiem zawrzeć tylko jej przedstawiciele ustawowi. Osoby pomiędzy 13 a 18 rokiem życia mogą zawrzeć umowę rachunku bankowego za zgodą przedstawicieli ustawowych. Również w tym wypadku przedstawiciele ustawowi mogą zawrzeć umowę bezpośrednio z bankiem w imieniu małoletniego. 
Dysponowanie pieniędzmi przez małoletniego posiadacza rachunku 
Osoby poniżej 13 lat nie mogą samodzielnie dysponować pieniędzmi zgromadzonymi na swoim rachunku bankowym, ani dokonywać innych czynności związanych z tym rachunkiem. Mogą to robić ich przedstawiciele ustawowi. Natomiast zgodnie z art. 58 prawa bankowego małoletni posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może po ukończeniu 13 lat swobodnie dysponować środkami pieniężnymi zgromadzonymi na tych rachunkach, o ile nie sprzeciwi się temu na piśmie jego przedstawiciel ustawowy. Czyli bank ma obowiązek wykonywać dyspozycje takiego małoletniego posiadacza rachunku do momentu zgłoszenia przez przedstawiciela ustawowego pisemnego sprzeciwu. Może to być sprzeciw generalny dotyczący wszelkich dyspozycji związanych z rachunkiem bankowym albo dotyczyć poszczególnych dyspozycji (ograniczenie kwotowe bądź rodzajowe). Może mieć charakter terminowy albo bezterminowy. Przedstawiciel ustawowy może w każdej chwili cofnąć sprzeciw albo zmienić jego zakres. Małoletni posiadacz rachunku bankowego, który ukończył 13 lat może na powyższych warunkach dysponować pieniędzmi zgromadzonymi na rachunku, pod warunkiem, że nie doprowadzi do powstania zadłużenia na rachunku tzn. tylko w granicach salda dodatniego. W tym celu bank może mu także wydać kartę płatniczą do rachunku. Nie może natomiast składać dyspozycji prowadzących do powstania salda ujemnego (debetu) na rachunku. Do wydania dyspozycji powodujących powstanie salda debetowego miałby prawo tylko wówczas, gdyby stanowiła tak wyraźnie umowa rachunku zawarta za zgodą jego przedstawicieli ustawowych.
Nierzadko osoby pomiędzy 13 a 18 rokiem życia uzyskują już jakieś zarobki np. w sezonie letnim czy w związku z praktykami zawodowymi albo otrzymują od rodziców małe kwoty pieniężne do swobodnego użytku tzw. kieszonkowe. Wówczas zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego – art. 21 k.c. – taki młody człowiek może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej. Ma on także pełną zdolność w zakresie dyspozycji (czynności prawnych), które dotyczą przedmiotów majątkowych (w tym pieniędzy) oddanych mu przez jego przedstawicieli ustawowych do swobodnego użytku (za wyjątkiem czynności prawnych, do których dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego) – art. 22 k.c. Dlatego należy uznać, że małoletni powyżej 13 lat może samodzielnie bez zgody swoich przedstawicieli ustawowych wpłacać na swój rachunek bankowy swoje zarobki oraz kwoty oddane mu do swobodnego użytku. Do takich dyspozycji sprzeciw przedstawiciela ustawowego, o którym wspomniałem powyżej nie znajdzie zastosowania.
Małoletni powyżej 13 roku życia nie może natomiast dokonać dyspozycji na wypadek śmierci środkami pieniężnymi zdeponowanymi na rachunku. 
Rachunek bankowy małoletniego a zarząd jego majątkiem 
Możliwość dysponowania pieniędzmi na rachunku przez małoletniego obejmuje jedynie czynności wchodzące w zakres zwykłego zarządu jego majątkiem. Dysponowanie rachunkiem małoletniego z przekroczeniem granic zwykłego zarządu wymaga zezwolenia sądu opiekuńczego. Należy bowiem pamiętać, że zgodnie z art. 101 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do czynności przekraczających zwykły zarząd majątkiem dziecka konieczna jest zgoda sądu opiekuńczego, nie mogą ich bowiem samodzielnie dokonać rodzice ani tym bardziej nie wystarcza sama ich zgoda. Brak zezwolenia sądu opiekuńczego skutkuje nieważnością czynności. W praktyce powstaje problem precyzyjnego określenia czy dana dyspozycja związana z rachunkiem jest czynnością zwykłego zarządu czy przekraczającą zwykły zarząd. Żeby wybrnąć z tej sytuacji, banki z reguły w regulaminach lub umowach określają jakie konkretnie dyspozycje uważa się za mieszczą się w granicach zwykłego zarządu. Przykładowo mogą to być np.: dyspozycje dotyczące: otwarcia rachunku, zmiany waluty rachunku, transferów środków pieniężnych na inny rachunek małoletniego, dokonywania wpłat na rachunek, dokonywania wypłat z rachunku nie przekraczające wyznaczanej maksymalnej kwoty. Należy jednak zaznaczyć, iż bank nie może mieć absolutnej pewności, że określona dyspozycja dotycząca rachunku małoletniego posiadacze mieszcząca się w kategorii czynności zaliczonych do zwykłego zarządu nie zostanie w okolicznościach konkretnego przypadku uznana przez sąd opiekuńczy za wykraczającą poza zwykły zarząd. Istnieje zatem ryzyko po stronie banku, że sąd opiekuńczy oceni to inaczej niż bank. Wówczas taka dyspozycja (np. cesja praw z umowy rachunku bankowego, likwidacja wkładu pieniężnego) będzie uznana za dokonaną na rzecz osoby nieuprawnionej na skutek przekroczenia granic zwykłego zarządu. W konsekwencji obciążenie nią rachunku małoletniego może okazać się nieważne.

źródło: http://pieniadzeiprawo.pl/rachunek-bankowy-dla-osoby-maloletniej/
6. Kategorie prawa jazdy- uprawnienia, wymagany wiek (kategorie możliwe do uzyskania przed pełnoletnością)

kategoria	uprawnienia do kierowania	wiek
AM	- motorowerem (pojazd dwu- lub trójkołowy zaopatrzony w silnik spalinowy o pojemności skokowej nieprzekraczającej 50 cm3 lub w silnik elektryczny o mocy nie większej niż 4 kW, którego konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h;) - zespołem pojazdów złożonym z pojazdu o którym mowa w pierwszym punkcie i przyczepy o masie nieprzekraczającej masy własnej motocykla i 100 kg. - czterokołowcem lekkim, którego masa własna nie przekracza 350 kg i konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h;	14 lat (przed ukończeniem 18 roku życia, konieczna pisemna zgoda rodziców)
A1	- motocyklem o pojemności skokowej silnika nieprzekraczającej 125 cm3, mocy nieprzekraczającej 11 kW i stosunku mocy do masy własnej nieprzekraczającym 0,1 kW/kg, - zespołem pojazdów złożonym z pojazdu o którym mowa w pierwszym punkcie i przyczepy o masie nieprzekraczającej masy własnej motocykla i 100 kg. - motocyklem trójkołowy o mocy nieprzekraczającej 15 kW, - pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM.	16 lat (przed ukończeniem 18 roku życia, konieczna pisemna zgoda rodziców)
B1	- czterokołowcem (pojazd samochodowy przeznaczony do przewozu osób lub ładunków, z wyłączeniem samochodu osobowego, ciężarowego i motocykla, którego masa własna nie przekracza: w przypadku przewozu rzeczy 550 kg, w przypadku przewozu osób 400 kg) - pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM.	16 lat (przed ukończeniem 18 roku życia, konieczna pisemna zgoda rodziców)
T	- ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym - zespołem pojazdów złożonym z ciągnika rolniczego z przyczepą (przyczepami) lub pojazdem wolnobieżnym z przyczepą (przyczepami), - pojazdami określonymi dla prawa jazdy kategorii AM;	16 lat
Uprawnienia wymagane do kierowania rowerem, wózkiem rowerowym, pojazdem zaprzęgowym
rower, wózek rowerowy	karta rowerowa lub prawo jazdy kategorii AM, A1, B1 lub T – w przypadku osób, które nie ukończyły 18 lat;	10 lat 17 lat- rower wieloosobowy, wózek rowerowy
pojazd zaprzęgowy	karta rowerowa lub prawo jazdy kategorii AM, A1, B1 lub T – w przypadku osób, które nie ukończyły 18 lat	15 lat

źródło: https://word.szczecin.pl/egzaminy/kategorie-prawa-jazdy

7. Inne prawa osób niepełnoletnich:
1/ wyrażanie zgody na zmianę nazwiska, a niekiedy także imienia- 13 lat (art.88-90 i art.122 ust.2 i 3 KRO oraz art.8 ust.2 ustawy z 17.10.2008 r. o zmianie imienia i nazwiska)
2/ wyrażanie zgody na własne przysposobienie- 13 lat (art.118 ust.1 KRO)
3/ złożenie oświadczenia koniecznego do uznania ojcostwa- 16 lat (art.77 ust.1 KRO). Można przyjąć, że w tym zakresie osoby te uzyskują pełną zdolność do czynności prawnych (w art.22 KC ustawodawca podkreślił to wprost. W tym też zakresie przysługuje im zdolność procesowa (art.65 ust.2 KPC. Mają też one zdolność do podejmowania czynności w postępowaniu nieprocesowym prowadzonym w sprawach rodzinnych i opiekuńczych dotyczących tych osób (art.573 KPC)